Akıllı Makineler ve Yaklaşan Gelecek – 3
Gürcan Banger
Teknolojik Değişim: Evrim ya da Devrim
Geçmişin ‘sanayi devrimi’ olarak sözü edilen değişim ve dönüşümlerine baktığımızda; neredeyse tümünün arka planında (buhar gücü, elektrik, otomasyon gibi) belli bir teknolojinin varlığından söz edebiliriz. Günümüzde ise sosyal ve ekonomik yaşamı etkileyeceğini beklediğimiz çok sayıda geliştirilmiş veya yeni teknoloji aynı anda sahneye çıkıyor. Bu kez tek bir teknoloji, henüz erken dönemini yaşadığımız yeni sanayi devriminin itici gücü olarak ortaya çıkmıyor. Bilişim, iletişim ve İnternet teknolojileri değişimde baskın gibi durmakla birlikte dikkati çeken nokta, mevcut ve yeni teknolojilerin birbirine eklemlenerek daha karmaşık kombinler oluşturmalarıdır. Bu eklemlenme yönelimi ile birlikte çok farklı sektör ve yaşam alanları dönüşüm sürecinin öznesi veya nesnesi oluyor.
Yaşanan bu karmaşık süreç, kullanılan “Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti, Endüstriyel İnternet, akıllı üretim” gibi farklı kavramlar nedeniyle zihinsel karışıklığa neden oluyor. Bu kavramlar farklı tanımlansa da sonuçta birbirleri ile kesişen anlar oluşturduğu da bir başka gerçektir. Endüstri 4.0 veya akıllı üretim kavramları genel olarak üretim alanı başta olmak üzere tüm tedarik zinciri boyunca artan otomasyon ve esnekliği, altyapının dijitalleşmesi, fabrika hiyerarşisinde operasyonel üretimde farklı otonomi türlerinin oluşması, üretim hatlarının ve parti büyüklüklerinin farklılaşması vb. gibi konuları ifade eder. Şimdilik bir evrimleşme gibi görünen bu sürecin ekosistemi ile birlikte fabrika olgusunu tümden değiştireceğini öngörebiliriz. Diğer yandan Nesnelerin İnterneti veya Endüstriyel İnternet olgusu, öncelikle tedarik zinciri boyunda –ürün dâhil olmak üzere– her aşamadaki sistemlerin, cihazların, makinelerin ve artifaktların yapay zekâlı ve iletişebilir olmasını anlatır. Bu nesneler donandıkları sensörler aracılığı ile kendileri veya çevreleri ile ilgili durum verileri toplayabilirler. Aynı zamanda İnternet üzerinden birbirleri, operatörler ve merkezi yönetim sistemi (örneğin kurumsal kaynak planlama) ile iletişim kurabilirler. Verinin akış yolları üzerinde bulut bilişim platformları, büyük veri yığınları ve bu yığınsal verileri enformasyona dönüştürecek analitik yazılımlar yer alır.
Akıllı Makineler
Yukarıda sözü edilen yeni kavramların hiçbiri, sadece teknolojik veya teknik bir değişim veya ikame gibi yorumlanamaz. Sözü edilen tüm ileri teknolojiler, yaşamın –bu arada sanayinin de– her alanını dönüştürmeye aday bir vizyon (ya da bir vizyonun değişim parçaları) anlamına gelir.
Bu vizyonun yol göstericiliğinde üretim alanlarındaki makineler daha kaliteli öngörüler içeren planlama ve pazar-müşteri ihtiyaçlarını daha iyi tatmin eden çözümler üretmek üzere dönüşüme uğruyor. Akıllı makine ifadesi, geleneksel makine kavramına oranla ağ üzerinden iletişebilen, daha esnek, verimli, güvenli ve gömülü halde bulunan elektronik donanım ve yazılım ile kısmi otonomiye sahip cihaz türüdür. Bu makine, ağ üzerinden iletilen talepleri yerine getirebilir, komutlara hızla cevap verebilir, kendi durumu hakkında enformasyon iletebilir. İşlemekte olduğu ‘akıllı ürün’ ile iletişim kurabilir, işbirlikçi özelliği sayesinde kendisi ile çalışan operatörlerin işlerini kolaylaştırır. Bakım ve onarım ihtiyaçları konusunda veri iletebildiği için öngörülü (kestirimci) bakım yaklaşımına uygundur. Bu sayılanlar sayesinde akıllı makine, toplam sahip olma maliyeti açısından üstünlükler sağlar.
Akıllı makinelerin ekonomik ve teknolojik gelişimi değişik faktörlerin etkisi altında oluşuyor. Şöyle ki, bir yandan pazar-müşteri yapısındaki değişim daha hızlı, çevik, farklı ve tatmin edici, ‘hemen, şimdi, burada’ türünde çözümler ararken, üreticiler de bu cevabı verebilmek için imkân arayışı içindeler. Bilim ve teknolojideki gelişmeler ise bu arayışlara cevap verebilecek bir düzeye yükseldi. Dolayısıyla akıllı makine olgusuna pazar-müşteri ve teknolojinin durum ve duruşları açısından bakmamız gerekiyor.
