Ar-Ge ve KOBİ
Gürcan Banger
Değişen pazar ve müşteri yapıları ürün geliştirme süresinin kısalmasını zorunlu kılıyor. Bir yandan farklılaşmak için ürün geliştirme fonksiyonu işletmelerde öne çıkarken, diğer yandan ürün geliştirme süresini kısaltmak da rekabetin şartlarından birisi haline dönüştü. Günümüzde KOBİ’ler bir ülkenin inovasyon sistemi ve ekonomisinde önemli roller oynarlar. Ölçek sınırlılıklarına rağmen araştırma ve geliştirme (ar-ge) faaliyetleri sayesinde ürün ve hizmet geliştirmede küresel pazarlarda son derece yaratıcı başarılar elde ediyorlar.
Yenilikçi küçük işletmeler rekabetçi pazarlara ürünü hızla geliştirip aktarabilmek için büyük ölçüde sanal ar-ge faaliyetlerinden ve sanal takımlardan yararlanıyorlar. Sanal takım; zaman, mekân ve örgütsel sınırlardan bağımsız, ama İnternet sayesinde güçlü iletişim bağlarına sahip bir çalışma topluluğudur. Bir başka deyişle sanal takım; coğrafi, örgütsel ve/veya zaman olarak dağıtık çalışan bireylerden oluşmasına rağmen birkaç örgütsel görevi yerine getirmek üzere bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde işbirliği ve ortak çalışma yapabilen bir ekiptir. Sanal takımların üyeleri elektronik ortamda ilişki ve iletişim kurmalarına rağmen genel olarak yüz yüze (aynı fiziksel mekânda) çalışmazlar. Bu tür takımlar işin niteliği gereği süreklilik göstermez; iş / proje bazlı olarak sanal birliktelikler oluştururlar. İşletmeler, sanal takımlar sayesinde ihtiyaçları olan beceri, yetenek ve yetkinlikleri coğrafi ve fiziksel sınırlara bağlı kalmadan elde ederler. Sanal takım olgusu sistemler, süreçler, teknoloji ve insanların dâhil olduğu, sınırlar ötesi yeni çalışma biçimleri gerektirir. “Sanayi 4.0 (veya Endüstri 4.0)” olarak da isimlendirilen “Endüstriyel İnternet” ve “Nesnelerin İnterneti” teknolojileri bu konuda her boyuttaki işletmelerin (özellikle KOBİ’lerin) önünde yeni ufuklar açmaktadır. Yeni teknolojik gelişmeler sayesinde KOBİ, kendi ölçeğinin çok ötesinde potansiyele sahip olabilecektir.
Yenilikçi KOBİ’lerin yöneticilerinin rekabet edebilmek için hedefsiz biçimde fiziksel altyapıya yatırım yapmak yerine (veya bu tür yatırımlı ‘hesaplı’ bir düzeyde tutarak) gelecekte rekabet üstünlüğü elde etmelerini sağlayacak ar-ge konusuna yönelmeleri gerekiyor. Bu amaçla sanal ar-ge takımları oluşturma için yola çıkmaz KOBİ’ler açısından yaşamsal bir önem taşıyor. Bunu başarmak için ise kavramdan uygulamaya geçmelerini sağlayacak bir eylem planı oluşturmak zorundalar.
KOBİ’lerde sanal ar-ge ve ürün geliştirme (ür-ge) faaliyetlerinin henüz emekleme çağında olduğunu biliyoruz. Sözü edilen bu alanlarda bölgesel, ulusal ve küresel ölçekte araştırma temalı işbirliği ve teknoloji transferi yeterli destek görmediği gibi kendisinden beklenen olumlu sonuçları henüz verebilmiş değil. Diğer yandan öngörü olmanın ötesine geçtiğini iddia edebileceğimiz bir konu, İnternetin ve ağ yapılarının (oluşumlarının) geleceğin iş modellerinin oluşumunda birini derecede etkili ve belirleyici olacağıdır. KOBİ’lerin ar-ge ve ür-ge yoluyla gelişmelerinin önündeki engellerin aşılması gerekiyor. KOBİ’ler kendi sınırlı ve kısıtlı kaynakları nedeniyle yapamadıkları –yeni teknoloji tabanlı ürünler, süreçler ve hizmetlere yönelik– ar-ge faaliyetlerini dış kaynak kullanımı (outsourcing) yoluyla sağlayabilirler. Böylece araştırma sonuçlarından yararlanma, teknolojik know-how edinme ve çalışanlarının yeni geliştirme süreçleri ile tanışmalarını temin imkânlarını elde edebilirler.
Günümüz iş – işletme şartlarına bakınca KOBİ’lerle ilgili önemli zayıflıklar arasında kaynak eksikliğini ve düşük bilişim – iletişim (BİT) becerilerini sayabiliriz. KOBİ’lerin sanal takımları kendi iş modellerine eklemlemeleri ile mevcut veya erişilebilir kaynaklarını genişletmeleri mümkündür. Sanal takımlar işletmelerin mevcut üstünlüklerini de daha güçlendirmelerini sağlayacaktır.
