Gürcan Banger
Önümüzdeki on yıl içinde akıllı ve bağlantılı nesne sayısının 50 milyarı aşacağı yönünde tahminler var. Aynı çerçevede bir akıllı evde onlarca, çok da büyük olmayan bir fabrikada yüzlerce akıllı ve bağlantılı nesne (sistem, cihaz, makine, hatta ürün) bulunacak. Bu nesneler kendileri ile ilişkilendirilmiş sensörlerden elde ettikleri verilerle kendi durumlarını tespit edecek; üzerinde gömülü bilgisayar yazılımı sayesinde bazı kararlar üreterek eylemlerde bulunacaklar. Nesnelerin elde ettikleri verilerin bir kısmı ayrıca işlenmek üzere “bulut bilişim” depolarına gönderilerek kaydedilecek. Gene bulut bilişim ortamında yer alan analiz yazılımları çok farklı kaynaklardan yoğun biçimde gelen bu verileri gerçek zamanlı veya çevrim dışı şekilde işleyerek bazı sonuçlar çıkarılması için raporlayacak. Örneğin bir fabrika ortamında bulunan akıllı ve bağlantılı bir makine kendi çalışması ile ilgili verileri bulutta depolayabilir; bu verilerin işlenmesi ile elde edilen enformasyondan fabrika yöneticileri daha etkili ve verimli çalışma şartları ve performans oluşturmak üzere yararlanabilir. Bu verilere erişim yetkisi verilen makine üreticisi bulutta yer alan verileri analiz ederek makine tasarımını daha iyi hale getirebilir, makinenin geliştirilmiş yeni sürümlerini tasarlayabilir.
Büyük Veri ve Analitikler
Akıllı fabrika ortamını düşünelim. Aynı anda yüzlerce, belki de binlerce farklı yapı ve özellikteki sensörden elde veriler akıllı ve bağlantılı nesneler tarafından bulut bilişim depolarına iletilmektedir. Gelen bilgilerin bulut ortamında veri yığınları oluşturduğunu düşünebiliriz. Bu yığınların bir hububat deposuna benzemekle birlikte buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi farklı ürünlerden karışık biçimde oluştuğunu hayal edebiliriz. Farklı kaynaklardan gelen ve karışık biçimde depolanmak durumunda kalan bu veri yığınlarına “Büyük Veri” adı verilir. Büyük Veri yığınları, karışık ve karmaşık yapıları nedeniyle geleneksel veri tabanı ve dosya sistemlerinden farklıdır. Bu yığınların analiz edilmesi, ayıklanması ve işlenmesi amacıyla “Analitikler” adı verilen özel yazılımlar kullanılır. Büyük Veri ve Analitikler, Endüstri 4.0 çatısını oluşturan ana teknolojilerden birisi olarak kabul edilir.
Büyük Veri; İnternet sunucu bilgisayarlarının günlük (bağlantı) kayıtları, İnternet istatistikleri, sosyal medya içerikleri, bloglar, (sıcaklık, basınç, nem, hareket vb. gibi) farklı özelliklere sahip sensörlerden gelen ölçümler, GSM operatörlerinden elde edilen arama kayıtları gibi büyük miktardaki verilerden oluşuyor. Büyük Veri, doğru seçilmiş analiz yöntemleri ile yorumlandığında kuruluşların stratejik kararlarını sağlam biçimde almalarına, risklerini daha iyi yönetmelerine ve inovasyon fırsatı yaratmalarına imkân sağlıyor. Geleneksel veri tabanı ve dosyalama sistemleri hızlı ve yoğun biçimde büyüyen veri yığınlarını depolamakta yeterli değildir. Bu yetersizlik hem verinin çok büyük hacmi ve düzensiz yapısı hem de veriye aynı anda çoklu erişim açısından oluşur. Bu nedenle Büyük Veri’yi depolamak, analiz etmek ve işlemek için geleneksel veri tabanı ve dosyalama sistemlerine oranla farklı yaklaşımlar kullanılır.
Bulut Bilişim
Geleneksel bilgisayar kullanımında işletilen yazılım ve ilgili veriler yararlanılmakta olan bilgisayarın üzerinde kayıtlıdır. Örneğin kullanıcı kişi kendi bilgisayarında kayıtlı olan bir ofis yazılımını işletir, ürettiği dokümanı gene aynı bilgisayar (örneğin bu cihazın sabit diskine) kaydeder. Tekrar aynı programa ve dokümana erişmek istediğinde aynı bilgisayarı kullanmak durumundadır. İnternet’in bilişim dünyasına getirdiği imkânlar sayesinde söz konusu yazılım ve doküman İnternet ortamında yer alan sunucu bilgisayarlara kayıtlı halde bulunur. İnternet’e bağlanarak söz konusu programa ve dokümana erişme imkânımız olur. İnternet erişimi olan herhangi bir bilgisayar (örneğin bir akıllı telefon, tablet veya taşınabilir bilgisayar) bu tür kullanım için uygundur. Endüstri 4.0’ın ana teknolojilerinden biri olan “Bulut bilişim” bu örnekteki duruma benzer şekilde işler.
“Bulut bilişim”; bilgisayarlar ve diğer benzeri cihazlar için istendiği zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, İnternet tabanlı bilişim hizmetlerine verilen genel isimdir. Bulut bilişim; temel kaynaktaki (örneğin İnternet sunucularındaki) yazılım ve bilgilerin paylaşımı sağlanarak ağ üzerinden kullanılmasıdır.
