Endüstri 4.0 ve Yeni İş Gücü İhtiyacı – 2
Gürcan Banger
Her değişime bazı öncü gelişmeler neden oluyor. Gerçekte karmaşık bir neden-sonuç ilişkisi söz konusu olsa da Endüstri 4.0 gibi bir değişimin bazı dayanaklarını ayırt edebiliyoruz. Neden (kaynak) niteliğindeki bu dayanakların bir kısmı üretim ve yönetim alanlarında zaten varlığını sürdürürken aynı zamanda etkileri açısından güçleniyor. Tüm bu etkilerin sonucunda izole tezgâh başı veya daha gelişkin bir model olarak hücre esaslı imalatın yerini tümleşik, bağlantılı, iyileştirilmiş ve tam otomasyon özelliğine sahip yeni üretim bütünsel metodolojisinin alacağına kuşku yok. Bu yeni modelde üretim maliyetlerinin önemli ölçüde azalması beklenirken, buna paralel olarak bir işletme kendi ekosisteminde yer alan diğer paydaşlarla bağlantılı hale gelecek. Sanayi önümüzdeki dönemde yepyeni bir makine-makine ve insan-makine etkileşimine tanık olacak.
Yukarıda değinildiği gibi yeni üretim modelinin birinci özelliği, genelde tedarik zincirinin özel olarak imalat sürecinin tüm cihazların ve operatörlerin birbirine tam olarak eklemlendiği, kesintisiz akan ve bütünsel bir sistem oluşudur. İkinci olarak; tedarik zincirinde yer tüm unsurlar arasındaki entegrasyon sayesinde üretim akışı içinde ara stokların oluşmasına gerek kalmayacak. Üçüncü özellik, makine-makine ve makine-insan etkileşimi (sayısı bir taneye kadar inebilen) daha küçük partiler halinde, kişiselleştirilmiş üretim yapabilmek olarak ortaya çıkacak. Buna yeni teknolojiler sayesinde aynı üretim hattı üzerinde aynı partide birden fazla sayıda ürünün imal edilebilmesi yeteneğini de ekleyebiliriz. Dördüncü özellik, ileri otomasyon düzeyinin iş gücü niteliklerini belirleyici olmasıdır. Yeni üretim tarzında kalifiye olmayan iş gücü değer ve yerini yitirirken yeni modele uygun bilgi ve becerilere sahip olan iş gücüne talep artacak. Söz konusu yeni bilgi ve beceriler arasında bilişim-iletişim temel bilgisi, mobil cihaz kullanma, veri analizi, yorumlama, esneklik, çeviklik, yeni duruma adapte olma, problem çözme, karar üretme gibi bazı başlıkları sayabiliriz.
Yeni iş gücünün nitelikleri hakkında kolay öngörülerde bulunmanın yolu olarak Endüstri 4.0’ın dayanaklarına bakabiliriz. “Büyük Veri ve Analitikler” bu dayanaklardan birisidir. Yeni üretim modelinde yapay zekâ aksesuarları ve sensörlerle donatılmış makinelerin topladıkları verilerin bir kısmını kendi otonom kararlarını üretmek ve uygulamak için kullanmaları bekleniyor. Verilerin diğer kısmı ise daha sonra işlenmek üzere işletmenin bulut bilişim depolarına gönderilecek. Çok sayıda kaynaktan gelen veriler bulutta veri yığınları oluşturacak. Bu yığınların işlenmesi ise gene bulut bilişim ortamında yer alan analitik yazılımlar (analitikler) tarafından gerçekleştirilecek. Büyük veri yığınları üzerinde analitikler tarafından yapılan çözümleme çalışmaları sonucunda imalat kalitesinin artması, enerji tasarrufu yapılması ve makine bakımlarının iyileştirilmesi sağlanacak. Endüstri 4.0’ın ilerleyen aşamalarında değişik kaynaklardan veri toplama ve bunları analiz etme, işletmede gerçek zamanlı karar vermenin standardı haline gelecek.
Büyük Veri ve Analitiklerin karar verme ve iyileştirme ihtiyaçlarına nasıl katkı vereceği konusunda bir örnek geliştirebiliriz. Bir motosikletin imalat zinciri boyunca her aşamada parça ve operasyon bazında toplanan veriler, ürünün bir bütün haline geldiği son noktadaki test sonuçları ile karşılaştırıldığında iş sürecini ve ürün kalitesini iyileştirme için karar geliştirme imkânı oluşur. Böylece hangi parçaların veya alt süreçlerin nasıl değiştirilip iyileştirilmesi gerektiği konusunda seçenekler üretilebilir.
Özetlenen bu görünüm, yeni iş gücünün bulut bilişim, büyük veri, analitikler, sayısal sonuçları rapora dönüştürme, sunum ve bunlar temelinde karar üretme gibi bilgi ve becerileri sahip olmasını öngörüyor. Bilgi uzmanlığı ihtiyaç duyulan ölçüde her iş pozisyonundaki çalışanın sahip olması gereken bir yeni niteliktir. Diğer yandan yeni modelin çalışanları arasında ‘bilgi uzmanı veya bilgi bilimcisi’ olarak isimlendireceğimiz, işi tümüyle bilgi odaklı olanlar da yer alacak.
