Endüstri 4.0 ve Yeni İş Gücü İhtiyacı – 4
Gürcan Banger
Tüm uygulama, program ve verilerin İnternet’e bağlantılı bir sunucu bilgisayarda depolanmasını, İnternet’e bağlanabilen cihazlar aracılığıyla bu programlara, verilere ve ilgili hizmetlere kolayca erişilmesini sağlayan teknolojik sisteme “Bulut Bilişim” adı verilir. Bulut bilişim; bilişim cihazları arasında ortak bilgi paylaşımını sağlayan hizmetlere verilen bir isimdir. Bulut bilişim bir ürün değil, bir hizmetler toplamıdır. Sanayide üretim alanlarında yaygın olmasa da pek çok işletmede bulut tabanlı depolama, işleme ve analitik uygulamalar bir süredir kullanılıyor. Diğer yandan Endüstri 4.0 ile birlikte veri paylaşımı ihtiyacının artması ve bu açıdan işletme sınırlarının saydamlaşması sınai ortamlarda da bulut bilişim kullanımını yaygınlaştıracak. Bu süreçte bulut bilişim hizmetlerinin çeşitlilik, hız ve kalite olarak daha üst düzeylere tırmanması bekleniyor. Ayrıca üretimde kullanılan makinelerin daha fazla veri üretmesi ve veri temelli fonksiyonlarının artması bulut bilişimin kullanım yaygınlığını ve çeşitliliğini etkileyecek. Sonuç olarak işletmedeki yönetim ve denetim amaçlı yazılımların hem program hem de veri yığını olarak –Endüstriyel İnternet’ten kolayca erişilebilen– ortak deposu bulut bilişim olacak.
Günümüzde geleneksel işletmelerin pek çoğu; dışa açık olmayan, sunucu-istemci türünde bilişim sistemleri veya herhangi bir ağda yer almayan, izole bilgisayarlar kullanıyorlar. Diğer yandan yeni teknolojik şartlarda işletmenin sistem ve cihazları Endüstriyel İnternet’e bağlanarak ‘bir şekilde’ küresel ağa bağlantılı hale gelecek. Böyle bir durumda sınai sistemler, üretim hatları ve işletme verilerinin giderek daha büyük oranda siber güvenlik tehditleri altında olacağı açıktır. Sonuç olarak yetkinleştirilmiş kimlik tanıma ve onaylama ile birlikte işletme sistemine erişimin güvenilir iletişim şartlarında oluşturulması gerekir.
Yeni sınai sistemlerin güvenliği ile veri mahremiyeti; makine bazında ‘yerel’ (yerel yerine ‘yerinden’ şeklinde nitelemek daha uygun olabilir) ve işletme sistemi bütününde ‘genel’ olmak üzere iki ayrı boyutta gerçekleştirilir. Bir başka deyişle; ağa bağlı her sistemin, cihazın, makinenin kendi mahremiyet ve güvenlik önlemleri bulunur. Ayrıca büyük sistemin güvenliğinin ve mahremiyetinin sağlanması için işletme ölçeğinde genel önlemler alınır.
Günümüzde işletmenin değişik bölümleri birbirinden izole ve bağlantısız bir biçimde çalışır. İşletmenin ekosisteminde yer alan tedarikçilerin, müşterilerin ve destek hizmetleri veren kuruluşların da işletme ile bağlantısı ve iletişimi yoğun değildir. Çoğunlukla departmanlar halinde örgütlenmiş olan geleneksel işletmede farklı birimler sınırlı iletişim içinde olurlar. Örneğin ar-ge, ür-ge, tasarım, mühendislik, üretim ve bakım-onarım birimleri bir entegrasyon olmadan kendi işlerini görmeye çalışırlar. Buna karşılık Endüstri 4.0 vizyonu işletmelerin, departmanların, birimlerin, takımların ve fonksiyonların birbirine yakın ve etkileşimli olarak iş görmelerini öngörür. Bu tür bir işbirlikçi iş modeli işletmede “dikey ve yatay entegrasyon” olarak ifade edilir. Endüstri 4.0 şartlarında işletme; kendi içinde (kendi iç birimleri arasında) dikey, ekosistemdeki paydaşlarla yatay entegrasyon sağlayacak biçimde örgütlenir. Her iki entegrasyon türü Endüstriyel İnternet, bilişim ve iletişim teknolojilerinden yararlanılarak gerçekleştirilir. Önemli bir nokta, bu entegrasyonlarda yer alan donanım ve yazılım unsurlarının birbirine uyumlu arayüzlere sahip olması ve dönüştürülmeye ihtiyaç bırakmamasıdır.
Dikey ve yatay entegrasyonlar, bir yandan işletme içi ve dışı işbirliği ile ortak çalışmayı geliştirip kolaylaştırırken aynı zamanda teknoloji sayesinde uzak (sanal) takım çalışmasını da daha mümkün hale getiriyor. Böylece ortak tasarım, geliştirme ve imalat işbirliğinde yeni açılımlar, dolayısıyla yeni platformlar gerçekleşecek. Bu tür uygulamalarda bulut bilişim teknolojisi ve işletmenin özel kurumsal bulutu önemli roller üstlenecek. Bulut üzerinden üretime ilişkin verileri paylaşmak ve ortak çalışmalar yapmak mümkün olacak.
