Endüstri 4.0: Yol Haritası – 1
Gürcan Banger
Dördüncü Sanayi Devrimi, Endüstri 4.0, Endüstriyel İnternet veya Nesnelerin İnterneti gibi farklı isimlerle ilişkilendirdiğimiz yeni bir bilimsel, teknolojik ve ekonomik zamanı yaşıyoruz. Bu değişim çağının –kişisel ve sosyal yaşamı bir yana koyarsak– sanayiye getirdiği bilimsel ve teknolojik gelişmelerden her işletme kaçınılmaz biçimde etkilenecek. Bu nedenle mevcut işletmelerin dönüştürülmesine, yenilerin ise bu çağın –hatta daha büyük ağırlıkla yakın ve orta geleceğin– teknolojik ve ekonomik gereklerine göre kurulmasına ihtiyaç duyulacak. Hiçbir işletmenin rekabet gücünü ve kazanç kaynaklarını yitirmek istemediği ekonomik dünyada bu ihtiyaçların karşılanması nasıl mümkün olacak?
Mevcut veya yeni; bir işletmenin Endüstri 4.0’ın (Endüstriyel İnterneti’in) unsurlarını kendine uyarlayabilmesi için öncelikle kendi süreçleri, iş yapış yolları, işletme felsefesi ve stratejilerini doğru biçimde ve açıklıkla kavraması gerekir. Ayrıca işletmenin dönüşümünden sorumlu olan kişiler, artık karmaşıklık düzeyi iyice artmış olan teknolojiler ve bunların pazarda mevcut uygulama seçenekleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Endüstri 4.0 Çağı’nın en ayırt edici özelliklerinden birisi, –mevcut veya yeni– farklı teknolojilerin birbirlerine eklemlenerek daha karmaşık, yeni teknolojiler meydana getirmeleridir. Bu nedenle teknoloji seçimi, geçmişte olduğundan çok farklı bir konuma yükselerek “teknolojiyi yönetmek” haline dönüşüyor.
Geleceğin bilinmeyenlerine daha hazır olabilmek ve pazarda rekabetçiliğini koruyabilmek için dönüşüm yolundaki işletmenin teknolojik ihtiyaçları ‘sınırsız’ kabul edilebilecek büyüklüktedir. Diğer yandan pazarda var olan teknolojiler sayı ve çeşitlilik olarak çok fazladır. Dolayısıyla işletme ‘sınırsız’ ihtiyaçları ile pazardaki teknolojiler arasında bir ödünleşme yaparak işletmeyi hangi ölçüde dönüştürmesi gerektiğine karar vermek durumundadır. Aksi halde ‘sınırsız’ teknolojik ihtiyaçlarını tatmin etmek için işletmenin finansman, insan, bilgi, deneyim kaynakları öngörülen dönüşümü sağlamak üzere yeterli olmayacaktır. Özetle; ilk soru şudur: “Ne kadar dönüşmek istiyorum?” İkinci soru ise “Bu dönüşümü başarmak için nasıl bir yol haritası izlemem gerekir?”
Endüstri 4.0’ın (Endüstriyel İnternet’in) getirdiği yeni imkânlardan yararlanmak için işletmenin eski teknolojiyi yenisi ile değiştirmekle yetinmek gibi bir kolaylığı olmayacak. Teknolojinin yenilenmesi aynı zaman iş modelinin, iş yapış biçimlerinin, örgütsel yapının, çalışanların bilgi ve becerileri ile yönetim tarzının değişimi anlamına gelir. Dolayısıyla burada sözü edilen dönüşüm bir operasyonel veya mekanik değişim değil, biçimi, yoğunluğu veya derinliği değişse de başta stratejik olmak üzere çok yönlü, radikal bir yeniden yapılanmadır.
İş modeli, piyasa ortamında katma değer sağlamak üzere tasarlanmış bir dizi bağlantılı ve planlı faaliyettir. İş modeli, bir işletmenin sürdürülebilirliğini sağlamak üzere gerçekleştirdiği iş yapma yöntemidir. İş modeli kapsamında; işletmenin ürettiği mal ve hizmetlerden müşterilere, dağıtım kanallarından gelir modeline, maliyet yapısından liderlik tarzına, anahtar faaliyetlerden kaynaklara kadar tüm fonksiyon ve unsurları yer alır. İş modeli, bir işletmenin stratejik seçimlerinin sonucunda ürün veya hizmet olarak değer yaratma, yayma ve kazanç elde etme yolunu tanımlar. İş modeli; bir firmanın değer yaratma, yayma ve dağıtma ile kendisi için değer sağlama mantığını sergiler. İş modeli; bir işletmenin ürünler veya hizmetler üretmek, kalıcı ve sürdürülebilir olmak ile büyümek için kaynak yaratmak için “kim, ne, ne zaman, nerede, niçin, nasıl ve ne kadar” sorularına cevap verme tasarımıdır. İşletmede Endüstri 4.0 (Endüstriyel İnternet) uyarlamasını başarmanın ilk ve zorunlu adımı, bir bütün olarak iş modelini sayısal ortamda (bilişim, iletişim, İnternet ortamında) kesintisiz ve eksiksiz çalışabileceği biçimde yeniden düzenlemektir. Daha kesin olabilmek için iş modeli dönüşümüne müşteri deneyimi ile operasyonel süreçlerde (iş yapış biçimlerinde) gerçekleştirilecek değişiklik ve uyarlamaları da eklemeliyiz.
