Finansal Analiz Üzerine Kısa Bir Özet

Finansal Analiz Üzerine Kısa Bir Özet

Gürcan Banger

İşletmenin ilerleyişini izlemek ve değerlendirmek üzere muhasebe sürecinde hazırlanan bazı raporları kullanılır. Muhasebe sisteminden üretilen bu raporlar “Finansal Tablolar” olarak isimlendirilir. Finansal tablolar, işletmede gerçekleşen fiziki ve mali boyutlu tüm faaliyetlerin sayısal olarak temsil edilmesidir. Girişimcinin ağırlıklı olarak ilgilenmesi gereken üç tür finansal tablo vardır: Gelir tablosu, bilanço, nakit akım tablosu.

Finansal Analiz

Finansal analiz işletmenin mali durumunun ve faaliyet sonuçlarının, finansal açıdan yeterli olup olmadığını saptamak ve gelecek için öngörülerde bulunmak amacıyla, tablolarda yer alan hesaplar arasındaki ilişkilerin ve bunların yıl bazındaki gelişimlerinin incelenmesidir. Bu bağlamda finansal analiz öncelikle işletmenin faaliyetlerinde performansı ve başarıyı ölçek amacıyla kullanılır. Gene bu çalışma sayesinde işletmenin –kârlılık başta olmak üzere– hedeflerine ulaşma durumu ortaya çıkar. Eğer hedefe ulaşılamamış ise nedenleri gene finansal analiz çalışmaları ile keşfedilir. Geleceğe yönelik planlama yapılmasında analiz çalışması birinci derecede katkı yapar. Miktar ve çeşitlilik olarak mal ve hizmet üretimi, fiyatlama yaklaşımı ve bunlarla ilgili kurumsal kararlarda finansal analiz çalışmasının sonuçları etkili olur. Böyle bir analizin en değerli sonuçlarından birisi işletmenin borç gibi yükümlülüklerini yerine getirme gücü olup olmadığını ortaya çıkarmasıdır. Gene analiz sonuçlarına bağlı olarak işletme kararlarını oluşturmak, mevcutları düzeltmek ve geliştirmek mümkün olur.

İşletmeye ilişkin çok farklı alanlarda değişik türlerde finansal analiz çalışması yöntemi, tekniği ve aracı geliştirilmiştir. Piyasada bunlara ilişkin çok sayıda kitap, eğitim ve danışmanlık hizmeti bulmak mümkündür. Ayrıca muhasebe, finansman ve işletme kültürü eğitim verilen akademik kurumlarda konuyla bölümler ve dersler mevcuttur. Konunun az bilinir ve anlaşılır olması nedeniyle finansçı olmayan girişimci ve yöneticiler için geliştirilmiş çok sayıda finansal analiz dokümanı kitap, DVD veya video olarak çeşitli ortamlarda bulunabilmektedir.

Sayıca çok fazla olmakla birlikte; işletmelerde yaygın olarak kullanılan iki finansal analiz çalışması türü “oran (rasyo) analizi” ve “finansal kaldıraç analizi” olarak bilinir. Oran (rasyo), yukarıda sözü edilen mali tablolarda yer alan herhangi iki değer arasındaki ilişkinin matematiksel oran olarak ifadesidir. Oran (rasyo) analizi ağırlıklı olarak likidite, kârlılık, faaliyet oranları ve finansal yapı olarak belirtilen konulara odaklanır.

Likiditeye ilişkin oranlar, bir işletmenin ticari borçlar, banka kredileri, ertelenen vergiler ve diğer giderler gibi kısa vadeli borçları ödeyebilme güç ve kapasitesini gösterir. Kârlı olmasına rağmen ödeme güçlüğüne rastlanan işletmelerin sayısının az olmaması, likidite oranları analizinin önemini ortaya koyan bir gerçekliktir. Kârlılık oranları işletmenin yaptığı satışlardan, işletmeye yapılan yatırımdan ve sermaye sahiplerinin işletmede risk ettiği öz kaynaklardan tatmin edici büyüklükte getiri elde edebilme yeteneğini ölçer. Faaliyet oranları işletmenin faaliyetlerini ve varlıklarını kâr etmek ve nakit yaratmak için ne kadar verimli kullandığını ölçmeye yöneliktir. Finansal yapı oranları ise genel anlamda işletmenin finansman yapısını incelerken; kısa ve uzun vadede borç yapısını ve faiz ödeme kapasitesini ortaya koyar.

Finansal kaldıran analizi çalışması, faaliyet kaldıracı ve başabaş noktası olmak üzere iki ayrı şekilde yapılır. Faaliyet kaldıracı, işletmenin sabit yatırımlarının ve sabit maliyet unsurlarının üretim sürecine yansıma biçimini dile getirir. Örneğin işletmenin emek-teknoloji karması bu bağlamda ele alınan konulardan birisidir. Başabaş noktası analizi, işletmede gelirin gidere eşit olduğu noktayı bularak kâra geçişi sağlayacak üretim miktarına odaklanır. Bu analiz sayesinde bir yandan işletmenin üretim kapasitesi belirlenirken, diğer yandan ekonomik üretim sınırları çizilmiş olur.

Her girişimci ve yöneticinin finansal analiz konusunda okuryazarlık düzeyinde de olsa donanımlı olması beklenir. Analizin yapılması, raporlanması ve sunumu konusunda ise muhasebeci veya mali müşavirden destek alınabilir.

(Sırada “Oran Analizi Üzerine Kısa Bir Özet” var.)