Hedefe Ulaşmak İçin

Gürcan Banger

BİR
Önümüze bir engel koymayı severiz. “Hele bir geçsin” deyip sonrasında neler yapacağımız konusunu aklımıza bile getirmeyiz. Günlük yaşamın kendi sıkıntıları ve darboğazları yetmezmiş gibi, çoğu zaman güzel ve iyi şeyler bile bizim için engel örnekleri oluşturabilir. “Şu bayram bir geçsin”, “Hele şu söz-nişan işini bir atlatalım” ya da “Okul bir bitsin” gibi konuşmalarla sıklıkla karşılaşırız. Hâlbuki yaşam uzun sayılacak bir yolculuktur. Belki de sahip olduğumuz ve deneyimlediğimiz en değerli yolculuktur. Bu seyahat sırasında pek çok merhale aşarız. Daha akıllı, planlı ve stratejik olarak karşımıza çıkan engelleri aşabilir; başarıya yüksek verimlilikle ulaşabiliriz.

Yaşam dediğimiz yolculukta daima bir yerden bir başkasına doğru ilerleriz. Bu yürüyüş ya amaçsız ve hedefsiz biçimde, tesadüflere kalmış olarak gerçekleşir ya da nereden nereye gideceğimiz hakkında yol haritaları oluştururuz. Kaynaklarımız kısıtlı da olsa, ulaşmak istediğimiz hedefi belirleme gibi bir özgürlüğümüz var. Sonucu baştan belli, aşırı hayalci hedefler dışında gerekli hazırlığı, planı ve yol haritasını yapmadan belirlediğimiz yere ulaşıp ulaşmayacağımızı bilmek mümkün değil. Akıllı bir hedef belirleme süreci başarılı sonuçlara gidebilmemiz konusunda değerli bir yardımcıdır.

Hedef Belirleme
Hedeflerden söz ettiğimizde buna önceliklerimizi eklemlememiz gerekir. Pek çok şeyi istiyor olabiliriz, ama muhtemelen kaynaklarımız hepsini birden gerçekleştirmeye yetmeyecektir. Bu nedenle bir liste halinde hazırlayabileceğimiz hedeflerin öncelik sırasına dizilmesi kaçınılmazdır. Önceliklendirmeye temel olan düşünce, duygu ve sezgilerimiz bu noktadan sonraki yaşamımızın kalitesi konusunda yön belirleyen işaretler olacaktır.

Bu noktada biraz ‘ders çalışmak’ gerekiyor. En silik mürekkep bile en iyi bellekten daha kalıcıdır. Elinize bir kâğıt alın. Sakin bir ortamda yaşamınızın bundan sonrasında neleri başarmak istediğinizi listeleyin: Sizin olan bir işletme açmak istiyorsunuz; evlenme niyetlisiniz; dünyayı gezmek hedefliyorsunuz… Bu aşamada dikkat etmeniz gereken konu, yapacağınız bu listede yer alacak hedefler uzunca bir süreyi (uzun vadeli geleceği) kapsayabilecek türden olmalıdır. Liste tamamlandığında yazdığınız konuları gerçekten istediğinize ve bunları sizin yapabileceğinize ikna olmanız önemlidir. Açıkçası, pazartesi günü başlayıp salı günü vazgeçilen diyet hedeflerine benzememelidir.

İkinci aşamaya geçerken bir örnekle ilerlemek istiyorum. Bir işletme kurmak üzere girişimcilik eğitimine başvuran adaylara önerim, öncelikle bu işten kişisel beklentilerinin ne olduğunu belirlemeleridir. Bu nedenle bu işletmeden hangi ihtiyaçlarını karşılama niyetindedirler. Kendi yaşamlarını devam ettirmek için işletmenin sağladığı gelirin yeterlilik durumunu anlamak için bu beklentilerin sayısal olarak belirlenmesi kaçınılmazdır.

Böylece artık elimizde birisi uzun vadeli, diğeri ise kısa dönemli beklentilerimizi ortaya koyan iki liste var. Şimdi bunları karşılaştırarak kısa dönemli listenin uzun vadeli hedeflerimizi desteklediğini doğrulamamız gerekiyor.

İKİ
Elimizde iki tane liste var. İlkinde önümüzdeki 5 yıl ve sonrasında başarmak istediklerimiz yazıyor. İkincisinde ise 12 ay içinde yapmak istediklerimiz listelenmiş. Hiç kuşkusuz; kişinin beklentileri, istekleri, düşünceleri ve umutları zaman içinde –kişisel gelişimine bağlı olarak- değişir. Eğer (ilk listedeki) uzun vadeli hedeflerimize ulaşmak istiyorsak, (ikinci listedeki) kısa dönemli hedeflerimizin ilkini destekliyor olması gerekir. İki liste arasında çelişki varsa –özellikle kısa dönemli hedeflerimiz uzun dönemle çelişiyorsa– bu durumda yakın gelecek hedeflerimizi gösteren listeyi yeniden düzenlememiz veya çelişkileri gidermemiz gerekecek.

Maddi yaşamı sürdürmek, öncellikle kaynaklarla ihtiyaçların ve hedeflerin dengelenip birbirine eşlenmesidir. Gerekli parasal kaynağa sahip olsak bile bu durum ihtiyaç ve hedeflerimizi önceliklendirmemiz gereğini ortadan kaldırmaz. Her ne kadar yaşamımızı kısıtlayan ve sınırlayan şartlar var olsa da, hedefimizin ne olacağı ve neyi yapmayı istediğimiz konusunda ‘seçme özgürlüğümüz’ var. Uzun vadeli hedeflere ulaşmak yolunda çelişki yaratan veya gerçekten ulaşmayı istemediğimiz kısa vadeli hedeflerden vazgeçebiliriz. Özetle; 12 aylık listede yapmayı istemediklerinizi silin, atın. Yaşam, bir seçimler kronolojisidir; seçersiniz veya seçmezsiniz.

Eğer yaşamınızı sürdürmek için gelir elde etmek üzere çalışmanızı gerektirmeyecek ‘şanslı’ bir nedeniniz yoksa, bu durumda hazırlayacağınız üçüncü liste ihtiyaç duyulan kaynağı nasıl sağlanacağınız ile ilgilidir. Ya bir işte ücretli olarak çalışacaksınız ya da size kazanç sağlayan bir işletmeniz olacak. Her iki durumda da; üçüncü listeye önümüzdeki 12 ay süresince ulaşmayı istediğimiz iş-çalışma hedeflerini yazacağız. Sadece hedefleri kısaca yazmak yetmez. Aynı zamanda bu hedeflere ilişkin beklenen çıktıları da belirtmemiz gerekir. Gelecek bir yılı hedefleyen listede iş-çalışma alanının şekline göre bazı unsurları içermemiz uygun olur. Örneğin bir işletme sahibi isek önümüzdeki 12 ayda miktar, kalite, maliyet, satış, pazarlama, finansman vb. konularda neler yapacağımız listede yer alır. Eğer ücretli olarak çalışıyorsanız, işin ve ücretin sürdürülebilirliğini sağlamak, prim veya ücret artışı hak edecek performans göstermek, bütçe yapmak, harcamalarınız denetlemek, tasarruf etmek, para biriktirmek vb. gibi konular düşünülebilir.

Hedefler, Kaynaklar ve Kişisel Gelişim
Kendi yaşamınızın kölesi gibi çalışacağınız bir düzenden söz etmiyorum. Kişi; dinlenmeye, eğlenmeye ve yaptıklarından tatmin olmaya ihtiyaç duyacaktır. Bu nedenle anlatılan sürecin kişisel gelişim ve tatmin ile eşlenmesi gerekir.

12 ayı kapsayan kısa vadeli hedef listesi ile aynı süre içindeki iş-çalışma hedefleri listesinin sadece hedefleri başarmak için kaynak sağlama açısından değil; aynı zamanda kişisel gelişim ve tatmin açısından da eşleşmesi beklenir. İşle ilgili bir hedefe ulaştığınızda, kişisel hedeflerden en az birinin sağlayacağı tatmini de elde etmelisiniz. Bu başarı-tatmin ilişkisi, daha sonraki ‘ödevleri’ yerine getirmek için ihtiyaç duyulan motivasyonu, enerjiyi ve özendirmeyi sağlar. Kişi sadece ‘görev sorumluluğu’ ile ilerleyemez; sürdürülebilirlik adına hedefe ulaşım sürecinin eğlenceli ve tatmin edici olması da beklenir.

Nereye Geldik?
Bu aşamada elimizde üç liste var. Birincisi uzun vadeli hedefler, ikincisi kısa vadeli hedefler ve üçüncüsü kısa vadeli iş-çalışma hedefleri… Bir hedefi gerçekleştirmek için bunu başarmamızı sağlayacak eylemler oluşturmak gerekir. Eylemleri üretmeye başlamadan önce ise her üç listedeki hedefleri önem, dolayısıyla öncelik sırasına dizmeliyiz. Bundan sonra her hedef için onu başarmamızı sağlayacak eylemleri oluşturacağız. Her hedef listesi için ayrı bir eylemler listesi –sonuçta üç ayrı eylemler listesi oluşacak.

Artık elimizde üç ayrı eylem listesi var. Sıra; bu listeleri zaman ekseninde birleştirmeye geldi. Yarın yapılacak olanlardan başlayarak uzak geleceğe kadar olanları zaman ekseninde bütünleşik bir liste haline getireceğiz. Yarın, bu hafta, gelecek ay, üç ve altı ay sonra gibi liste uzayıp gidecek. Ayrıca en az üç ayda bir listeyi –hedefleri ve eylemleri– yenilemek amaçlı olarak gözden geçirmek gerekir. Çünkü hedefe ulaşım, tekrarlılık özelliğine sahip bir süreçtir.