İşletme, Misyon ve Vizyon

Gürcan Banger

İş planını anlatmaya kısa bir ara vererek (misyon konulu bir soruyu cevaplamak üzere) bir pencere açalım. Bir işletmenin en değerli varlığı müşteridir çünkü müşteri olmazsa işletmenin ne yaptığını fazlaca bir anlamı ve değeri olmaz. İşletme müşteriye ürün ve/veya hizmetler sunar. Müşteri bunlarla kendi ihtiyaç, istek ve beklentilerini tatmin eder. Dolayısıyla müşteri tatmini önemlidir. İnsanlar satın aldıkları mal veya hizmetlerle tatmin olmazlarsa (olmayacaklarını hisseder veya düşünürlerse) bu durumda işletmeye müşteri olmazlar. İşletmenin ürettiği, müşterinin ise ihtiyaçlarını tatmin ettiği mal ve hizmetlere değer adı verilir. İşletme değer üretmektedir; müşteri de bu değeri satın almaktadır.

Misyon ve Müşteri

Şimdi sorumuzu soralım. Bir işletme söz konusu olduğunda misyon nedir? İş kültürü eğitimlerinde veya planlama amaçlı çalışmalarda misyonu “İşletme neden var?” ya da “İşletmenin varlık nedeni nedir?” şeklinde tanımlarız. Ardından misyonun ne olduğu sorusunu işletmenin muhtemel müşterilere (yani pazara) sunduğu değer açısından cevaplarız. Bir anlamda işletmenin misyonunu (iş sahibi veya yöneticisi olarak) müşteri gibi düşünerek cevaplamaya çalışırız.

Kurumsal bir misyon cümlesi, işletmenin hangi mal veya hizmetleri hangi müşterilere (hangi pazar segmentine) hangi şartlarda sunacağını ifade eder. Burada firmanın yüksek niteliklerinden, ürünlerin ve hizmetlerin kalitesinden ve müşteri memnuniyetine verilen önemden de söz edilir. Böylece işletmenin “varoluş nedeninin öz bir biçimde ifade edilmesi anlamına gelen misyon” özellikle müşteri açısından empati yapılarak anlatılmış olur. Özetle; (dıştan içe doğru bakıldığında) işletmenin misyonu müşteri tatmini sağlamaktır.

Yukarıdaki “müşteri empatili” bakış açısını tartışmayacağım. Hiç kuşkusuz; bir işletmenin varoluşu açısından müşteriye böyle bakması gerekir. Ama bu bakış, büyük resmin tamamı değil. Konuya bir de işletme açısından yaklaşmak lazım.

İşletme, müşterilere (pazara) ürünleri ve hizmetleri ile değer sunar. Bu değeri satın alan müşteri ise fiyat olarak isimlendirdiğimiz bedeli işletmeye öder. Dolayısıyla müşteri açısından tatmin şeklinde ifade edilen misyon, işletme açısından kazanç ve kâr demektir. Bu nedenle mevcut ekonomik dünyada var olan şartlarda işletmenin kendi penceresinden görünen misyonu para kazanmaktır.

İşletme Açısından Misyon ve Vizyon

Bir ekonomik işletme, kazanç ve kâr elde edilmek amacıyla kurulur. Buradan elde edilen gelirle bir yandan işletmenin sürdürülebilirliği ve büyümesi sağlanırken diğer yandan iş sahibinin de geçimi temin edilir. Eğer işletmenin amacı kazanç elde etmek olmasaydı böyle bir durumda maddi kaynaklarımızı riske atarak bir girişimde bulunmazdık. Bir işletme kaynaklarını kullanarak risk alır, bunun karşılığında da kazanç elde eder. Özetle; (içten dışa doğru bakıldığında) işletmenin misyonu para kazanmaktır. Kalıcılık, sürdürülebilirlik, büyüme, iş sahibi ve çalışanlar için daha iyi geçim gibi konular dikkate alındığında aynı bakış açısından bir işletmenin vizyonu ise daha fazla para kazanmaktır. Bir işletme yönetiminin kendi penceresinden görünen bu misyon ve vizyon tasvirini asla gözden yitirmemesi gerekir.

Bu vesile ile (sıklıkla tekrarladığım) bir noktayı bir kez daha vurgulamak isterim. Bir işletmenin gerçek sahibi, işletmenin kendisidir. Bir başka deyişle; işletmenin kasası, iş sahibinin cebi ya da cüzdanı değildir. İş sahibi kendini de işletmenin ücretli bir çalışanı olarak görmelidir. Her çalışan gibi iş sahibinin de orada bulunmasını sağlayan görevler vardır. İş sahibi de gerçekleştirdiği görevler karşılığı olan ücretini alır.