Kümelenmeyi Oluşturmak, Geliştirmek

Gürcan Banger

İş kümelerinin tarihine baktığımızda; bunların önemli bir bölümünün tedarik zinciri halkalarının geleneksel olarak paylaşılması ile oluştuğunu görüyoruz. Oluşum süreci ve bu konudaki araştırmalar incelendiği zaman, küme kurulumu konusunda yöntem ve tekniklerin fazlaca önerilmediğini görüyoruz. Küme kurma konusunda geliştirilmiş standart iş modelleri sıklıkla karşılaşılan durumlar değil. Kümelere ilişkin çalışmaların büyük bölümü kümelenme analizlerine ayrılmış. Bu nedenle potansiyel sektör ve alanlarda kümelenme geliştirmek için yöntem ve araçların geliştirilmesi gerektiği gözleniyor.

Üç Küme Ekseni

Kümelerin odaklandığı üç ana konu dikkati çekiyor. Mevcut kümelenmelerin ağırlıklı kısmı tedarik zincirinin dikey ve yatay biçimde paylaşılması üzerine kurulmuş. İkinci olarak inovasyon ihtiyaçlarının kümelenme oluşumlarındaki rolü öne çıkıyor. Bu nedenle kümeyi oluşturan unsurlar arasında işletmelerin inovasyon temelli birimlerinin, eğitim ve danışmanlık kuruluşlarının ve üniversitelerin varlığı görülüyor. Son olarak kümelenmeler, bir insan kaynağı havuzunun oluşumunda etkili oluyor. Dolayısıyla iş dünyası ile eğitim veren kuruluşların buradaki önemi ortaya çıkıyor.

Bir küme ile inovasyon teması arasındaki ilişki düzenine bakıldığında küme geliştirme sürecinde odaklanılması gereken bazı rolleri ortaya çıkarmak mümkün oluyor. Bu nedenle küme potansiyelini oluşturan bazı kurum ve kuruluşların varlığı durumunda odaklanılması gereken bazı fonksiyonlar küme kurulumu ve gelişimi konusunda bize ipuçları verebilir.

Kümelerin yarattığı gelişim alanları arasında ilk dikkatimizi çeken konu hizmet ve ürün kalitesinin geliştirilmesidir. Bu durumda bir kümenin kurulumu ve gelişimi konusunda kolaylaştırıcılık ve koordinasyon görevi üstlenen birimlerin küme üyelerini ve aday kuruluşları yönlendirmesi gereken alanlardan birisi bu olabilir. Bu çerçevede üyeler ve adaylar ar-ge, ür-ge, tasarım ve kalite tabanlı çalışmalara motive edilebilirler. Eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin odaklanacağı konulardan birisi bu alan olabilir.

Kümelenme ve İnovasyon

Gene benzer bir bağlamda küme inovasyon özü arasındaki ilişki üretim teknolojilerinin geliştirilmesidir. Dolayısıyla küme koordinasyon ve kolaylaştırma biriminin yapılan çalışmalarda ağırlık vereceği işlerden bir diğeri yeni üretim teknolojilerinin öğrenilmesi ve edinilmesi konusunda yol göstericilik yapmaktır. Kümelerin yapacağı proje çalışmalarında yeni teknolojiler konusundaki bilgi, görgü ve deneyimin artırılması önem arz etmektedir.

Daha önce de ifade ettiğim gibi küme, öncelikle iş bulmak ve bundaki tedarik zinciri unsurları paylaşmak demektir. Bu nedenle kümenin yaklaşık tamamının yer alabileceği işlerin bulunması gereklidir. Bu gerekliliğin pazarlama açısından okunması ise pazar araştırması demektir. Dolayısıyla küme koordinatörü ve kolaylaştırıcı olarak görev yapacak birimin bir yandan potansiyel ve somut pazar konusunda araştırmalar yaparken, diğer yandan küme üye ve adaylarının bu yönlü yeteneklerini geliştirmede katkı vermesi gerekir. Bu bağlamda sektörel pazarlama organizasyonlarının oluşumuna katkı vermek de önemli gelişmeler sağlayacaktır.

Kümelenmenin bir başka boyutu, sanayi – üniversite işbirliği şeklinde okunmalıdır. Bu iki kurum arasındaki ilişkilerin sayıca çoğaltılması ve içerik olarak zenginleştirilmesi, beklenen çalışma alanlarından birisidir.

Son olarak; fikri mülkiyet alanından söz etmeliyiz. Kümelenme çalışmaları, küme bölgesindeki fikri mülkiyet unsuru sayısının çoğalması, markalaşmanın gelişmesi, bunların önce ulusal ve hemen ardından uluslararası ölçeğe terfi ettirilmesi zorunludur.

Uygun Model Gerekli

Özetleyelim. Kümelenmenin oluşumu konusunda hazır bir iş modeli bulunmasa da mevcut verilerden yararlanarak, bir yaklaşımın geliştirilmesi mümkündür. Bu çerçevede kümelenme konusunda çalışanların önündeki görevlerden birisi, ekonomik ve toplumsal bünyemize uygun bir modelin geliştirilmesidir.