Nesnelerin Endüstriyel İnterneti: Ama Nasıl? – 7
Gürcan Banger
Endüstriyel İnternet henüz bir vizyon olmaya devam ediyor. Diğer yandan bu vizyonun iddiasında yer alan alanlara ilişkin örnek ürünler ve uygulamalar da çoğalmaya başladı. Artık tüm sınai üreticilerin kendi ürün ve hizmetlerini Endüstriyel İnternet’e uygun olarak nasıl tasarlayacaklarını düşünmelerinin zamanı geldi. Bu yeni tasarım ve imalat süreci; üründe yer alacak gömülü bilişim donanımı ve yazılımının tasarlanması, veri depolama ve iletişim becerilerinin öngörülmesi ile doğru sensör topluluğunun belirlenmesini gerektiriyor.
Günümüzde yeni tasarım sürecine yönelik yazılım uygulamaları giderek daha yaygın olarak kullanılıyor. Yazılımsal, mekanik ve elektriksel sistemlerin eş zamanlı ve birlikte tasarımı ile simülasyonu amaçlı çok sayıda araç var. Tasarım sürecinin zorluğu gene takım halinde örgütlenmiş ‘insan tasarımcı’ tarafından çözülmesi gereken problemlerden oluşuyor. Örneğin ürünün hangi iletişim teknolojilerini destekleyeceği, hangi sensörler ile hangi tür verilerin toplanacağı, ne düzeyde bir yapay zekâ yeteneğinin oluşturulacağı gibi sorulara cevaplar bulunması gerekiyor. Bu sayılanlara veri depolama, mahremiyet, güvenlik, iletişim ve performans gibi başka kriterleri de ekleyebiliriz. Kısaca özetlenen ürün tasarımı çerçevesi, tasarım-üretim bağlamında yeni bir ürün-merkezli iş modelinin yaratılması anlamına geliyor. Bu tür bir modelden ve bunun küresel pazarı hedeflediğinden söz ettiğimizde; ‘tak-kullan’, esneklik vb. gibi Endüstriyel İnternet’te var olma şartlarının yerine getirilmesini sağlayacak standartlara göz atmamız gerekir.
Endüstriyel İnternet İçin Standartlar
Endüstriyel İnternet vizyonunun önemli özelliklerinden birkaçını hatırlayalım. Birincisi; yeni teknoloji mevcut (geleneksel) olanla kolayca uyuşabilmelidir. İkincisi; yeni teknolojik unsurlar fiziksel olarak büyük sisteme hızla eklenebilmeli, ihtiyaç halinde büyük sistemin işleyişine, akışına engel ve zarar oluşturmadan çıkarılabilmelidir. Üçüncüsü; yeni eklenen unsur işletmenin bilişim-iletişim sistemine uyum sağlamalıdır. Bu ve benzeri gerekliliklerin yerine getirilmesi için yeni teknolojik unsurlar hem fiziksel hem de bilişsel olarak bazı standartlara uyumlu olmak zorundadır.
Nesneleri İnterneti mimarisinin yarattığı yeni imkânlardan yarar sağlamak için konunun temel unsurlarının bir standartlar çatısı altına girmesi gerekiyor. Üretici ve müşterilerin yer aldığı pazarda standartların oluşması yeni teknolojilerin daha kolay yaygınlaşması anlamına gelecek. Bu bağlamda veri yapıları, veri değişimi, güvenlik, yetkilendirme, mahremiyet ve güvenlik gibi pek çok konuda standart ve sertifikasyonların oluşmasına ihtiyaç var. Bu standartların yaratılması ve üreticilerin bunlara uyum sağlaması ile birlikte pazardaki birbiriyle uyumsuz ürünler azalacak, işletmeler de belli bir marka ve/veya modele ya da teknolojiye bağımlı olmaktan kurtulacaklar. Diğer yandan bilimsel ve teknolojik gelişmelerin yüksek hızda yol almakta olduğu, teknolojik uygulama ve ürünlerin çok hızlı değiştiği bir dönemde standardizasyon problemini çözmek hiç kolay değil.
Standartlar alanında zorluklara yol açan sorunların başında farklı üreticilerin birbirleriyle uyumlu olmayan protokoller kullanmaları geliyor. Teknolojik ürün imalatçıları kendilerine özgü protokoller ve ‘standartlar’ kullanarak ‘müşteri sadakati’ sağlamak gibi bir işletme politikası içindeler. Böylece müşterilerin üretici tercihlerini değiştirmeleri ve üçüncü taraf kuruluşlardan hizmet almaları engellenmiş oluyor. Uyumsuzluğun örnekleri hem donanım hem de yazılım tasarımı alanlarında görülebiliyor.
