Gürcan Banger
Dünyanın fikri ve sınai mülkiyet (patent vb.) envanterleri asla bir ürüne veya hizmete dönüşememiş örneklerle doludur. Medya organlarında duyurusu yapılan teknolojik yönelimlerin pek çoğu abartılı tanıtım çabaları olmaktan öteye geçemez. Her ne kadar bir ürüne dönüşmek gibi bir önceliği yoksa da bilimsel çalışmaların ve ar-ge girişimlerinin önemli bir bölümü akademik makale olarak küresel literatürün içine sıkışmış olarak kalır. Nesnelerin İnterneti konusunda 1980’lerin başında ilk tanıtımlar ortaya çıktığında pek çok kesim tarafından bu olgu da ancak uzak gelecekte gerçekleşebilecek bir hayal olarak algılanmıştı. Nesnelerin İnterneti (Nİ); bağlantılı ve/veya akıllı nesneler olarak isimlendirilen fiziksel cihazlar, araçlar, binalar ile bilişim-iletişim donanımı ve yazılımı içeren, aralarında veri haberleşmesi yapan elektronik sistemlerin oluşturduğu büyük ağ yapısıdır. Nesnelerin İnterneti (Nİ) kısaca enformasyon toplumunun altyapısı şeklinde tanımlanır. Günümüzde kişi ve kuruluşlar birbirleriyle iletişim kurma becerisine sahip akıllı ve bağlantılı cihazların, sensörlerin, aktüatörlerin, kısaca nesnelerin değerini daha iyi kavramaya başladılar. Ekonomik işletmeler bulut bilişim hizmetleri ile analitiklerin (veri analiz yazılımlarının) yardımıyla Nesnelerin İnterneti’nden nasıl değer üretebilecekleri konusunda yeni çalışmalar yapıyorlar. Nİ’den elde edilen gerçek zamanlı veriler işletmelerin karar verme ihtiyaçlarına geçmişin tahmine dayalı tekniklerinden daha sağlıklı ve kaliteli tatmin sağlıyor. Kâğıt üzerinde Nİ’nin sağlayacağı yeni imkânlar çok büyük ve kapsamlı görünmekle birlikte henüz bundan yeterince yararlanılacak bir düzeye ulaşılmış değil. Ekonomik işletmeler hem zihniyet, hem de altyapı ve süreçler olarak devasa bir inovasyon Nİ’nin yarattığı potansiyeli tam olarak değerlendirecek bir hazırlığa ulaşamadılar. İşletmeler Nİ esaslı bağlantılı ve kendiliğinden öğrenen bir ortam nasıl yaratabilirler?
Genel Görünüm
Aşırı bağlantılı bir dünyaya doğru hızla ilerliyoruz. Nesnelerin İnterneti (Nİ) bu yeni yaşamının en önemli bileşen ve bağlayıcılarından birisi olacak. Nİ, bizim için kişisel olduğu kadar kurumsal düzeyde de farklı iş yapma biçimlerinin ufkunu oluşturacak. Daha şimdiden Nİ’nin hizmetler, iş modelleri, iş yapma biçimleri ve yaşam tarzları olarak yaratabileceği yenilikler konusunda pek çok çalışma üretilmiş durumda. Nİ’nin ekonomik etkileri konusunda kısa ve orta vadeli gelecek öngörülerinde bulunabilecek bilgilenme düzeyine ulaşıldı. Diğer yandan 1990’ların sonunda patlayan İnternet balonu gibi, beklentilerin aşırı abartıldığı bir yükselişi mi yaşıyoruz sorularını sormaktan da geri durmuyoruz. Nİ konusunda beklentilerin çok da uzak olmayan 2020-2025 gibi yakın zaman dilimine odaklandığını, ama buna karşılık dünya ekonomilerinin bir müstakbel krizin eşiğindeymiş gibi göründüğünü hatırladığımızda bu tür sorgulamaların pek de haksız olmadığını kabul edebiliriz.
Nİ konusunda başka türden sorular da var. Nİ gerçekten olumlu öngörülere uygun olarak işleyecek ve yazılıp anlatıldığı biçimde hayal edilen kazanımları sağlayacak mı? Yeni Nİ ortamına uyarlanmak kişiler, kuruluşlar, işletmeler ve kamu açısından ne denli kolay olacak? Nİ bazı gelişmiş ekonomileri içine alan, az ve orta gelişmişlik düzeyindeki dışarıda bırakan diğerlerini dışarıda bırakan yeni bir gelecek tasarımı mıdır? Aynı soru büyük sanayi şirketleri ile KOBİ’lerin Nİ’den yarar sağlamaları konusunda da sorulabilir mi? Diyelim ki; her şey beklendiği şekilde ilerlerken kişi ve kuruluşlar veri konusunda veri güvenliği ve mahremiyet dikkate alındığında bilişsel açıklığa razı olacaklar mı? Her ölçekte siber güvenlik konusunda yeterli hazırlık var mı? Nİ tabanlı ürün-hizmet geliştirip pazarlayan şirketlerin tüm medyatik tanıtım ve pazarlama iletişimi çalışmalarına rağmen henüz ancak erken örneklerini görebildiğimiz ürün, hizmet, cihaz, araç ve sistemler Nİ’den beklenen yararları sağlayacak düzeye ulaştı mı? Nİ’nin yaratacağı kazanımları dile getirirken bu tür sorulara da mümkün olan sağlamlıkta cevap verebilmeliyiz.
