Gürcan Banger
İnternet ağına bağlanan nesnelerin çeşitlenerek hızlı artışı Nesnelerin İnterneti’ne olan ilgiyi artırıyor. Sensörlerle donatılmış akıllı ve bağlantılı nesnelerin ürettiği büyük hacimli veriler bunları analiz edip sonuçlarından yararlanarak yeni yaklaşımların ve iş modellerinin yaratılabilmesine imkân sağlıyor. Diğer yandan Nesnelerin İnterneti’nden ve oluşan büyük veri yığınlarından yeni kazanç yaratmanın nasıl gerçekleştirileceği konusundaki sorular henüz yeterli ölçüde cevaplanabilmiş değil. Yeni akıllı ve bağlantılı nesneler inovatif özellikleri sayesinde pazara ilk girişte yeni kazanç modellerini de birlikte getiriyorlar. Pazara girişi izleyen dönemde söz konusu nesnenin üretim maliyetini düşürecek gelişmeler ve pazara başka firmaların girmesi uzun vadeli kazancın kârlılığını yitirmesine neden olur. Bu tür ihtimaller Nesnelerin İnterneti (Nİ) tabanlı tüketici pazarında (örneğin ev nesneleri pazarında) kârlı ve sürdürülebilir iş modelinin nasıl tanımlanabileceği ile ilgili sorulara neden oluyor. Bu soruların bir kısmı Nİ sisteminin denetlenebilirliği, öngörülebilirliği ve güvenilirliği ile ilgili cevap ihtiyaçlarından kaynaklanıyor. Bu tür sorulara ikna edecek çözüm ve cevapları üretecek firmalar Nİ pazarından hak ettikleri değeri toplayabilecekler.
Ev Sektörü
Nesnelerin İnterneti (Nİ) halen evde kullanılan elektrik, su ve gaz şebekeleri gibi arıza durumları dışında her an hizmet vermeye hazır bir büyük sistemdir. Bu özelliği ile yeni iş modelleri yaratmak için uygun bir zemin oluşturur. Cevaplanması gereken soru bu modelin nasıl gerçekleştirileceğidir. Diğer yandan kesin olan şu ki Nİ ağına bağlı sistem, cihaz ve araçlarla donatılacak akıllı ev işletmeler için çok önemli fırsatlar sunmaktadır.
Daha kaliteli bir evde yaşamak isteyen kişi veya ailenin akıllı evden beklentisi öncelikle güvenlik ve maliyete odaklıdır. Tüketiciler bu kriterlerin sağlandığı şartlarda eve ilişkin yeni altyapıya ve hizmetlere yatırım yapmayı tercih ederler. Mekânın, ev donanımının ve evde yaşayan canlıların güvenliğini sağlamaya yönelik olarak kilit ve alarm sistem ve araçlarının varlığı tüketicilerin önem verdiği konulardır. Maliyet açısından ise tüketiciler daha tasarruflu harcama yapmalarını sağlayacak ve ısıtma, yalıtım, aydınlatma, temizlik, depolama vb. gibi gider faturalarının düşmesine neden olacak yatırım ve hizmetleri tercih ederler. Örneğin gündüz-gece, yaz-kış şartlarına bağlı olarak yalıtım ve ısıtma sistemleri, enerji tasarrufu sağlayan termostat araçları, aydınlık-karanlık durumuna göre otomatik aydınlatmayı devreye sokan sistemler tüketicilerin ilgi duydukları birkaç örnektir.
Nesnelerin İnterneti gibi yüksek vaatleri olan bir sistemden tüketicilerin bir başka beklentisi mahremiyetin korunmasıdır. Sosyal ağların çoğalması ve buradalarda yer alan enformasyona (ve dezenformasyona) olan ilginin artması mahremiyeti günümüzün önemli konularından birisi haline getirdi. Sensörler ve diğer cihazlar tarafından toplanan, ağ üzerinden taşınan, eve yaşamına ilişkin özel verilere kötü niyetli ya da mahremiyeti ihlal eden erişimin mümkün olmaması istenir. Nİ ve bu ağa bağlı nesneler söz konusu mahremiyeti yetkisiz erişimlere karşı korumayı başarmalıdır.
Nİ’nin ev kullanımındaki başarısı büyük ölçüde kullanım kolaylığı ile ilgilidir. Yeni teknolojiler, bunların birbirlerine eklemlenerek yarattığı yeni formlar, akıllı ve bağlantılı ürünler içsel yapıları ve fonksiyonları açısından giderek çok daha karmaşık hale geliyor. Tüketicilerin bu tür sistem, cihaz ve araçları evde kurmak, ayarlarını yapmak ve arıza durumunda müdahale etmek için bilgi ve deneyimleri yeterli olmayabilir. Öncelikle bu tür akıllı ve bağlantılı nesnelerin tak-çalıştır kolaylığına sahip olması beklenir. Ayrıca gene üretici veya satış sonrası servis veren firmaların bu nesnelere uzaktan erişerek (mahremiyet sınırlarını ihlal etmeden) hata giderme yapı ve fonksiyonlarının olması gerekir. Bu sayılan gereklilikler yerine getirilmezse evde Nİ uygulamaları sadece teknoloji meraklılarının ilgi duyacağı konular olarak kalır.
