Nesnelerin İnterneti ve Gelecek – 4
Gürcan Banger
Yeni teknolojilerin getirdiği önemli farklılıklardan bir diğeri insan-makine yakınsamasıdır. Şöyle ki; veri kaynaklarına IP kodları aracılığı ile bağlanıp büyük veri, analitikler ve artırılmış gerçeklikten yararlanan, akıllı telefonlar, tabletler, giyilebilir teknolojik ürünler kullanan çalışanların iş yapma biçimleri farklılaşacak. Taşınabilir kablosuz cihazlar çalışanların becerilerini zenginleştirirken dinamik QR kodu (dinamik kare kod) gibi yeni teknolojiler onları daha etkin ve verimli performansa yükseltecek. (Dinamik QR kod ile erişim esnekliği konusunda bir küçük hatırlatma: Statik QR kodu, ziyaret edilecek İnternet sitesinin adresini içerir ve değiştirilemez. Dinamik QR kodun içine ise gidilecek adresin kısa yazımı olan ‘kısa URL’ kodlanır; ‘kısa URL’nin’ yönlendirmesi değiştirilerek QR kodu aynı kaldığı halde başka adreslere erişim sağlanması mümkün olur. Bu nedenle dinamik QR kod olarak anılır.) Üzerinde dinamik QR kod taşıyan bir donanım, operatörün mobil cihazlar aracılığı ile bu kodu okutarak gerçek zamanda donanımla ilgili teknik bilgilere ve geçmiş performans verilerine –örneğin bulut bilişim ortamından erişmesine– imkân tanır. Böylece operatörün arızayı doğru şekilde anlaması ve kolayca çözmesi mümkün olur.
Günümüzde uzman çalışanlar –örneğin makine operatörleri, herhangi bir donanımla ilgili verilere bu cihaz üzerindeki otomasyon sistemi aracılığı ile erişebiliyor. Nesnelerin İnterneti ortamına geçildiğinde ise işletmenin herhangi bir noktasından herhangi bir donanımın teknik bilgilerine ve operasyon verilerine erişmek mümkün olacak. Bu erişim, makinelerin çalışmasının ve bunların içinde olduğu süreç işleyişinin iyileştirilmesinin şart ve imkânlarını olumlu yönde etkileyecek. Sonuç olarak süreç hedefleri, makine kullanım zamanının iyileştirilmesinden sürecin kârlılığının iyileştirilmesi gibi daha farklı ve üst bir düzeye terfi edecek.
Dönüşüm Engelleri
Teknolojik değişimin göz alıcı hızına ve ivmesine rağmen Nesnelerin İnterneti henüz erken dönemini yaşıyor. Sınai ve ticari sektörlerde yeni teknolojilerin yaygın uygulanabilmesi için bazı şartların yerine gelmesi ve kimi engellerin aşılması gerekiyor. Teknik engellerden söz etmeden önce ilk engelin girişimcilerin, yöneticilerin ve çalışanların yeniliğe karşı direncinden kaynaklanabileceğini söylemeliyiz. Bunu aşmanın yollarından birisi işletme yönetiminin küresel yönelimler, yeni sınai ve ticari şartlar ile pazarın değişen yapısı konusunda bilgi sahibi olmasıdır. Bu tür bilgilenme henüz –kısa ve orta vadede– dönüşüm sürecini öngörmeyen işletmeler açısından da kaçınılmaz önemdedir. Konuya teknik olarak baktığımızda ise Nesnelerin İnterneti (Endüstriyel İnternet) konusunda ihtiyaç duyulacak standartlar ve sertifikasyonlar ile siber güvenlik korumasının geliştirilmesi yanında, mevcut iş gücünün yeni duruma uyarlanması ve yeni iş gücünün bilgi, beceri ve deneyim olarak hazırlanması gibi konuları görüyoruz. Bunlara başkaları da eklenebilir.
Nesnelerin İnterneti kurulumu, işletmede dikey, yatay ve uçtan uca olmak üzere sistemler (makineler, cihazlar, artifaktlar) arası üç farklı entegrasyonu hedefler. Uçtan uca mühendislik entegrasyonu kavramı, bilgilerin ağa bağlı değişik sistemler arasında akarken herhangi bir biçimde manuel veya benzeri bir dönüşüme ihtiyaç duyulmaması anlamına gelir. Bir başka deyişle nesneler birbirileri ile ilişki ve iletişim kurdukları arayüzleri açısından aynı standarda tabidir. Dolayısıyla standartlar; akıllı bağlantılı cihazların, makinelerin ve varlıkların birbirileri ile saydam biçimde etkileşebilmeleri için gereklidir. Bu gereklilik basit iletişim protokollerinin ötesinde bir ihtiyaçtır. Akıllı nesnelerin (makinelerin, cihazların, artifaktların) birbirilerini bulup anlayabilmelerini ve uyum içinde birlikte işleyebilmeleri sağlayacak olan –iletişimden güvenliğe kadar pek çok alanda– ‘anlambilim’ standartlarının oluşturulması gerekmektedir. Nesnelerin İnterneti (Endüstriyel İnternet) standartları konusunda çalışmalar yapan ve bu alanda ürün ve hizmet geliştiren (tasarlayan, pazarlayan, bilimsel çalışma yapan) kişi ve kuruluşların üye olduğu “Industrial Internet Consortium” yapılanmasını standartlar konusuna cevap arayanlar arasında –ki başkaları da var– sayabiliriz.
