Sosyal Girişimcilik
Gürcan Banger
Sosyal girişim, toplumsal sorunların çözümüne yönelik bir iştir. Girişimcilik ve piyasa kültürü üzerine kurgulanmıştır. Tespit edilen sorunların çözümü yoluyla, sosyal değişimi hedefler. Sivil toplum anlayışı ile birlikte tüm dünyada hızla gelişen bir girişim türüdür. Kâr amaçsız girişimler için ayrı bir yasal statü bulunmayan Türkiye’de vakıf, dernek, kooperatif veya şirket gibi şekillerde kurulmaktadır.
Sosyal Girişimci
Sosyal girişimciler; eğitim, sağlık, çevre ve iş geliştirme gibi çeşitli alanlarda sosyal inovasyonu (toplumsal yenilikçiliği) ve dönüşümü sağlamak üzere yola çıkarlar. Hedefleri arasında ilk sıralarda yoksulluk ile mücadele yer alır. Bu amaçla artık yeterli yararı sağlayamayan geleneksel yollar yerine girişimciliği, iş yapma biçimlerini ve yenilikçiliği cesaretlendirmeyi tercih ederler.
Sosyal girişimcinin hedefinde öncelikle bir sosyal değişim yaratmak bulunur. Değişimin büyük ölçekli, yapısal ve sürdürülebilir olmasına dikkat edilir. Genelde bilinen yolların dışında, farklı bir yaklaşım denenir. Girişimin arka planında, bir buluş veya inovasyonun olması şaşırtıcı değildir.
Türü ne olursa olsun bir işletmenin ilk varlık nedeni, kazanç elde etmektir. Kâr amaçlı olan ile olmayan arasındaki fark ise kâr amaçsız işletmelerin ortaklar (üyeler) arasında kâr payı dağıtmamasıdır. Bunun dışında işletmenin bir diğer varlık nedeni kendisine müşteri olanların istek, beklenti ve ihtiyaçlarını tatmin etmektir. Bu tatmini sağlayan ise değerdir. Bu nedenle işletmenin mal veya hizmetler üreterek, değer yarattığını söyleriz. Sosyal girişimler öncelikle sosyal veya çevresel konularda yeni yaklaşımlar geliştirerek, sosyal problemlere çözüm üretir ve tatmin sağlarlar. Bu tür girişimler, sosyal veya çevresel değer yaratarak tatmin gerçekleştirirler.
Önemli bir noktanın altını çizmek gerekir. Sosyal girişimi geleneksel pratikten ayıran önemli unsurlardan birisi, bu tür girişimin yeni bir ürün ya da hizmete veya sosyal problemi çözmek için yeni bir yaklaşıma dayanıyor olmasıdır. Diğer yandan sosyal girişim, bir yanıyla toplumsal iyiden yana bir çözüm sunarken, diğer yandan bunu ekonominin, piyasanın ve kazandıran yenilikçiliğin şartları ikliminde yapar.
Ortak Özellikler
Sosyal girişim, son yıllarda dünya iş kültürü çevrelerinin üzerinde ağırlıkla durduğu alanlardan birisi oldu. Bu alanda dünya üniversitelerinde çok sayıda bilimsel çalışma ve sivil toplum kuruluşlarında çok sayıda uygulama yapıldı. Yarattıkları değer ile ödül alan başarı öykülerini izledik. Bu alanda yapılan çalışmalar, sosyal girişimci profili konusunda bir hayli ipucu ve veri sağladı.
Sosyal girişimcinin en belirgin özelliklerinden birisinin, katılımcılık ve paylaşımcılık ile eşlenmiş halde insanlara güven olduğunu görüyoruz. Bu tür bireyler, sosyal problemin çözümünü sürecin değişik noktalarında insanların aktif katılımı ile arıyorlar. Beklentileri olan, çözümü üretmek için (aynen olağan girişimcilerde olduğu gibi) çok büyük bir tutkuları var. Sosyal problemin çözümünü, genelde piyasa şartlarını ve aktörlerini kullanarak çözmeye çalışıyorlar. Bir yandan yenilikçi (inovatif) olmaya çalışırken, diğer yandan pratik çözümlere yönelmeyi tercih ediyorlar. ‘At gözlüğü’ türünden kalıplaşmalara veya ideolojik önyargılara takılmamaya dikkat ediyorlar. Gene bu bağlamda nasıl bir dünyada, hangi şartlar altında olduklarının farkındalar.
İş kültürü, bir işi yapmanın ötesinde onun sonuçlarını izlemeyi ve etki değerlendirmesi yapmayı zorunlu kılar. Başarılı sosyal girişimcilerin gerek nicel gerekse nitel olarak işin ilerlemesini dikkatle izledikleri biliniyor. Son olarak; sosyal girişimciler, olayların gelişmesini pasif biçimde beklemek yerine aktif biçimde etkili ve verimli olmayı tercih ediyorlar.
