İşletmede Yenilikçi İşbirliği İçin Sosyal Medya – 2
Gürcan Banger
Viki (Wiki), işbirliği ile yaratılan ve ardışık biçimde iyileştirilen İnternet sayfaları topluluğudur. En bilinen örneği bir İnternet ansiklopedisi olan Wikipedia’dır. Viki teknolojisi birbirlerinin değişikliklerinin üzerine yazmadan birden fazla kişinin aynı doküman üzerinde çalışmasını sağlar. Her katkı yapanın değişiklik, ekleme ve düzeltmeleri kayıt altında tutulur.
Viki, İnternet ortamı açısından bir bilgi yönetim aracı olarak kabul edilir. Öncelikle; vikiler bilgi yönetimi iletişimini tarihsel esasla değil, içeriğin önem ve organizasyonuna göre modeller. İkincisi; vikiler versiyon (sürüm) izlenmesi ve denetimi olanağı sağlarlar; böylece değişiklik yapandan bağımsız olarak önceki versiyonlara dönmek mümkün olur. Üçüncüsü; herhangi bir Viki katılımcısı bir Viki sayfasına erişebilir, tümünü veya bir bölümünü değiştirebilir, eklemeler yapabilir. Dördüncüsü; herhangi bir sayfadaki değişiklikler tamamlandığında sayfa gösterime açılır ve bir başka kişi sayfayı yeni şekliyle izleyebilir. Beşincisi; birden fazla kişinin temel içerik alanlarında küçük de olsa katkı yapabildiği Vikiler, bireyleri bu ortak üretime katılma yönünde teşvik edici özellik taşır. Altıncısı; Vikiler sıradan (düz) İnternet tarayıcı programlarında ayrıca eklenti yazılımlara ihtiyaç duymadan çalıştırılabilirler. Yedincisi; Viki sayfaları arasında bağlantılar yapılabilir; mevcut ve var olmayan bağlantılar (Wikipedia’da renklerle olduğu gibi) anlaşılır şekilde gösterilir. Sekizincisi; bir Viki uzmanca hazırlanmış bir site olmaktan daha çok kullanıcılar tarafından geliştirilebilir olmayı önemser.
İşbirlikçi inovasyon, daha önce yalnız başlarına üretemedikleri fikirleri geliştirmek üzere bilgilerini bütünleştirmeyi isteyen bireyler arası etkileşimle ilgilidir. Bilgi bütünleştirmesi, (yukarıda Viki örneğinde anlatıldığı gibi) bilgilerin birbirine eklemlenmesi, kategorilere ayrılması, yeniden sınıflandırılması ve yeni bir sentez oluşturması anlamına gelir. İnovasyon hedefli bilgi bütünleştirmesi ise yeni bilgiler yaratılmak amacıyla ile yapılır. Bilgi bütünleştirmesi, veri ve enformasyonu elde edildikten sonra bunun kişisel yeniden kullanıma dönüştürülmesinde temel nitelikte bir ara süreçtir. Bu konu bir işletmede bilginin elde edilmesinden (yaratılmasından ya da dışarıdan edinilmesinden) sonra örgütsel süreçlerin iyileştirilmesinde kullanımı faaliyetine benzer.
Bilginin inovasyona yönelik olarak elde edilmesi ve bütünleştirilmesi, önceleri işletmedeki (girişimciler, iş sahipleri veya yöneticiler gibi) ayrıcalıklı kişiler tarafından gerçekleştirilirdi. Bir başka model ise bilgi bütünleştirmesi işinin bazı merkezi ve ‘resmi’ örgütsel yapılarla ilişkilendirilmesi şeklinde oldu. Özetle; bilgiden inovasyona giden süreç, işletmenin imtiyazlı kişilerinin yetki alanına bırakılmıştı. Toplam Kalite Yönetimi’nin yarattığı bürokrasinin süreçleri ve faaliyetleri katı kalıplayan örgütsel yordam (prosedür) yaklaşımı da inovasyon için (yetkililer dışında) çoklu katılımı zorlaştırdı.
Yeni iş dünyasında bilgi bütünleştirmesi ve buradan inovasyona ulaşmak yukarıdaki kalıpçı anlayıştan uzaklaşmaya başladı. Artık inovasyon konusu yetkiler, prosedürler veya katı tanımlamalar yerine bir etkileşim uzayı olarak algılanıyor. Önemli olan; çok sayıda, farklı yaklaşımın bir araya gelerek (birbirlerini etkileyerek) yeni olanın yakalanmasıdır. Daha basit olara söylersek çalışanların tümünün katılımına açık, etkileşimli bir fikir uzayından söz ediyoruz. Bu uzaydaki fikir parçacıkları bir araya gelerek yeni olanı oluşturuyor. Bu yeni durum, kalabalığın bilgeliğidir.
Vikiler, kalabalığın bilgeliğini gerçekleştirmek üzere değerli bir araç olarak görünüyor. Bu nedenle Viki teknolojisini kurumsal kültürün bir unsuru ve her işletmenin yeni bir fonksiyonu haline getirmemiz gerekiyor.