Gürcan Banger
Cep telefonu (özellikle akıllı cep telefonu) pazarını göz önüne getirin. Bu pazar sadece müşterilerin telefon ihtiyacından ya da bu cihaz çeşitli marka ve modellerinin satışından ibaret değil. Her şeyden önce en düşük özellikli modeller de dâhil olmak üzere ikinci el pazarı var. Her telefon modeli için kılıftan şarj cihazına, kablodan belleğe kadar çok çeşitli aksesuarların üretimini, ithalatını, satışını yapan firmalar mevcut. Cihaz tamiri hizmeti ise cep telefonu ile ilgili bir başka alt sektörü oluşturuyor. GSM servisi veren büyük şirketler ile bunların bayiliğini yapan küçük firmaları da bunlara eklememiz gerekir. Özetlersek; cep telefonu dediğimiz ürün etrafında oluşmuş bir ekonomi ve iş dünyası var.
Pazara daha fazla teknolojik ürün çeşidi girdiğinde buna bağlı olarak başka ürünler ve hizmetler geliştirilip pazara sunuluyor. Böylece pazarda söz konusu ürünün eklentileriyle birlikte ürün-hizmet yoğunlaşmaları oluşuyor. Pazarı etkileyecek olan inovasyon bir kâğıda düşen yağ damlası gibi önce ani bir değişim yaratır; daha sonra damlanın düştüğü odak etrafından yayılması gibi inovasyona sonradan eklemlenen yeni ürün ve hizmetlerle pazarda ilerleme gösterir. Bir başka deyişle pazara giren inovatif ürün veya hizmetin içerdiği değer, zamanla başka değer eklemeleriyle genişleme gösterir. Burada teknoloji, pazara giren ürünün kendisinde teknolojik ürün ve/veya bunun üretilmesi sürecinde imalat teknolojisi olarak yer alabilir. Hiç kuşkusuz; işletmenin pazarlama ve satış gibi diğer fonksiyonları da yeni teknolojilerden yararlanabilir.
Teknolojik inovasyonun pazarda nasıl bir değişime neden olacağını önceden kestirmek her zaman için mümkün değildir. Yeni teknoloji pazara girişi ile birlikte büyük ve hızlı değişimlere ve etkisel genişlemelere neden olabilir. İlk girişinde farklı nedenlerle ilgi görmeyebilir ve ürüne dönüşmeyebilir. Bir diğer ihtimal ise teknolojinin uzun süre bir fikir veya proje olarak tozlu raflarda kalması ve uzun süre sonra uygulanma fırsatı bulmasıdır. Bir başka olasılık yeni teknolojinin birden fazla sektörde ya da kullanım alanında uygulanma imkânına sahip olarak ekonomik ve sosyal yaşamda büyük, çığır açan değişimlere neden olmasıdır. Pazara giren yenilikçi teknoloji ürünleşmeye (ticarileşmeye) başladıkça pazar-müşteri tarafından kanıksanır; göreli değeri düşmeye başlar. Muhtemelen (önceden kestirilmesi zor olan) bir süre sonra bir başka teknoloji tarafından ikame edilir.
Teknoloji, bilimsel bulgularla günlük kullanım alanları arasındaki boşluğu geçmeye yaratan köprüdür. Teknoloji; köprü görevini ürün, hizmet veya süreç olarak yerine getirir. Bu nedenle teknolojik inovasyon; yöntemlerin, tekniklerin ve araçların ürün veya hizmetler olarak ekonomik değer haline dönüştürülmesi sürecidir.
İmalat Teknolojileri
Teknoloji literatüründe ilginç bir ‘hastalık’ baş gösterdi. Teknolojiden veya teknolojik inovasyondan söz edildiğinde, akla öncelikle bilişim – iletişim – İnternet teknolojileri (BİT) geliyor. İleri teknolojiyi ele alan literatürün önemli bir bölümü bu konuyu BİT ile sınırlamayı tercih ediyor. Belki de teknolojik değişimin sıradan insana görünen yüzünün BİT olmasının bunda etkisi var.
Diğer yandan sınaî alanlarda başta kalıpçılığı ikame edebilecek olan 3 boyutlu yazıcı (3D print) teknolojisi olmak üzere çok ciddi yeni gelişmeler var. Örneğin doğal hammaddelerin eşdeğerlerinin üretilmesi alanında yeni teknolojik yaklaşımlar geliştirildi. BT teknolojileri tasarım ve imalat süreçlerini ciddi biçimde değiştirdi; bu değişim devam edecek. İnşaattan tekstile, makine imalatından kimya sektörüne kadar pek çok alanda yeni teknolojilerin kullanımı mesafeler kat ediyor. Her sektörden çok sayıda örnek verebiliriz.
İleri teknolojilerin gelişmesi ile gerek süreç gerekse ürün-hizmet olarak bunların pazarlanmasında yeni yaklaşımlara ihtiyaç var. Ürün ve hizmet sayı ve çeşitliliğinin büyük bir hızla arttığı çağımızda yeni bir teknolojik ürünün pazara girişinde geçmiştekilerden farklılaşmış konumlandırmalar gerekiyor. Bu ihtiyaç, artık eskimeye yüz tutmuş geleneksel pazarlama ve satış teknikleri ile tatmin edilemez.
