At Gitsin, Ver Gitsin

At Gitsin, Ver Gitsin

Gürcan Banger

Eğer günlük yaşantınızda veya iş-çalışma mekânınızda sürekli olarak bir şeyleri düzenlemek zorunda kalıyorsanız ve bu da verimliliğinizi olumsuz etkiliyorsa, bu çabaları gerektirmeyen bir sistem veya ortam yaratmalısınız. Biteviye düzenleme gereken bir durumdan kurtulmanın yolu düzenleme gerektirmeyen bir ortam oluşturmaktır. Örneğin yalın üretim tekniklerinden birisi olan 5S yaklaşımı, tümüyle bu bakış açısına odaklanır. Keza toplam kalite yönetimi ya da kurumsallaşma veya yeniden yapılanma olarak isimlendirilen değişim yaklaşımları da özellikle operasyonel işlerde sürekli düzenleme ihtiyacını ortadan kaldırmayı hedefler.

Bir başka sürekli düzenleme ihtiyacı gereksiz biçimde biriktirme ihtiyacından kaynaklanır. Örneğin masamızın üzerine hiçbir zaman kullanmadığımız (hatta kozmetik özelliği bile bulunmayan) aksesuarlarla doludur. Bir süre sonra bu ‘kalabalık’ verimli iş yapma şartlarımızı zorlamaya başlar. Her gün taşımaya alışkanlığında olduğunuz çantaya göz attığınızda hiç kullanmadığınız pek çok eşyayı biteviye taşıyarak gereksiz ağırlık yarattığınızı gözleyebilirsiniz. Bu ‘kalabalık’ çantada gerçekten ihtiyacınız olan bir nesneyi bulmakta ne denli zorlandığınızı kolayca hatırlayacaksınız. Evde mutfak rafları ve dolapları ancak çok özel durumlarda kullanılan eşya ve aksesuarla doludur. Dolaplarımız artık giymeyi tercih etmediğimiz giysiler için sadece depo fonksiyonunu yerine getirir. İş yerinde dolaplar da tekrar ihtiyaç olmayacak dosyalar ve evraklar tarafından işgal edilmiş durumdadır.

Bilimsel araştırmalar sayesinde biliyoruz ki; fiziksel dağınıklık ve karışıklık, kişinin zihinsel olarak verimsizliğine yol açıyor. Diğer yandan içinde yaşadığımız karmaşayı biteviye düzenleme (düzeltmeye) çalışmak ise zaman, enerji ve emek kaybına neden oluyor. Bu durumda sürekli düzenlemeye çalışma yerine bu karmaşayı yaratanların (en azından) bir kısmından kurtulmayı denemek çok daha iyi olacaktır. Bu konuda (yukarıda sözünü ettiğim, “Ayıkla, Düzenle, Temizle, Standartlaştır, Disiplinleştir” diyen) yalın üretimin 5S yaklaşımı uygulama açısından gerçekten yararlı fikirler verebilir. Evde veya işte; yalın bir ortam, verimliliği artırma yolunda ciddi katkılar yapacaktır.

5S Nedir?

Yalın üretim felsefesinin unsurlarından birisi olan 5S, kuruluşlarda nitelikli yaşam ve çalışma ortamı oluşturmak ve bu durumun sürdürülebilirliğini sağlamak için geliştirilmiş bir tekniktir. Esas olarak çalışma ortamları için öngörülmüş olmakla birlikte bu yaklaşımın kişisel yaşam alanlarında da uygulamasını yapmak mümkündür. 5S’in amacı; yaşam ve çalışma şartlarını performans, rahatlık, kolaylık, güvenlik ve temizlik faktörleri açısından iyileştirmektir. İsrafı ve atığı azaltmayı hedefleyen yalın felsefenin bir unsuru olarak aynı amaca hizmet edeceği öngörülür.

5S tekniği ayıklama, düzen, temizlik, standartlaştırma ve disiplin olmak üzere beş aşamadan oluşur. Ayıklama aşaması, iş-çalışma alanında sürekli olarak ihtiyaç duyulmayan malzeme, donanım, araç ve aletlerin bu alandan uzaklaştırılması şeklindedir. Düzen aşamasında sürekli ihtiyaç duyulan araç gerecin erişilmesini ve kullanılmasını kolaylaştırmak için kalıcı bir düzen oluşturma hedeflenir. Temizlik aşaması, çalışma alanının ve kullanılan donanımın temiz tutulması, bu ortamdaki her türlü kirliliğin kaldırılmasını içerir. Standartlaştırma safhasında önceki aşamalarda gerçekleştirilen düzenleme ve iyileştirme işlerinin kural haline gelmesi için standart, ve denetim yaklaşımları geliştirilmesi sağlanır. Disiplin aşaması ise 5S tekniğinde içerilen felsefenin bir kültür haline gelmesini ve bunun pekişmesini sağlayıcı çalışmalardan oluşur. Bu beş aşamanın başarıyla gerçekleştirilmesi sonucunda düzenliliğin sağladığı iyileşme, aynı zamanda verimlilik artışına da yol açar.

5S’in bakış açısından kolayca anlaşılacağı gibi; bu yaklaşım, kişisel yaşam ortamlarının ve bireysel verimliliğin artırılmasında da kullanılabilecek bir tekniktir. Aşırı ölçülere kaçmamak koşuluyla her zaman fiziksel düzenliliğin, zihinsel faaliyetleri, yaratıcı ve verimli çalışmayı olumlu etkilediğini (istisnalara rağmen) genel kural olarak söyleyebiliriz.

(Devamı var)