Teknoloji Tabanlı İş Fikri – 2
Gürcan Banger
İş-işletme kültüründe bir fırsat, genellikle henüz yeterli çözümü olmayan veya mevcut çözümün tatmin edici bulunmadığı bir problemle ilgilidir. Teknoloji tabanlı işlerde fırsatı oluşturan problemler bilim ve teknolojinin araç (çözüm zemini) olarak kullanılmasıyla çözülmeye çalışılır. Bu durumda pazarda çözümü olmayan veya mevcut çözümün tatmin edici olmadığı bir problemin var olduğunu, bir başka deyişle pazardaki çözüm talebinin girişimci için bir fırsat oluşturduğunu düşünürüz. Buna ‘talep çekişi’ adı verilir. Basitleştirirsek; pazarda bir problem vardır. Pazar yapısı problemin çözümünü beklemektedir. Gizli veya açık olabilen problemi açığa çıkaran girişimci bunu bilimsel ve teknolojik yolla çözmeyi hedefleyerek bir ekonomik fırsat yaratır.
Bir diğer durum için Ford Motor Şirketi’nin kurucusu ve Ford markalı otomobilin yaratıcısı Henry Ford (1863-1947) ile ilişkili anlatılan (ama doğruluğu kanıtlanmamış olan) anekdot bir örnek oluşturur. Buna göre Ford “Eğer insanlara soracak olsaydım, daha hızlı atlar istediklerini söylerlerdi” der. Bu örneğe göre Ford pazarın ihtiyaç olarak kabul ettiği daha hızlı atlar bulmak yerine bilimsel ve teknolojik zeminde yeni bir ürün yaratmıştır.
Basitleştirelim. Birincisi; pazarda bir çözüm vardır. Ama pazar yapısı daha iyi bir çözüm tahayyülüne sahip değildir. Girişimci kendi beceri ve yeteneklerini kullanarak bilimsel ve teknolojik zeminde ‘bilinmeyen’ çözümü üretir ve bir ekonomik fırsat yaratır. İkinci olarak; pazarda ne problem ne de çözüm vardır; dolayısıyla görünüşe göre bir ekonomik fırsat da yoktur. Girişimci, bilimsel ve teknolojik araçlarla yeni bir ‘ihtiyaç’ –dolayısıyla bu ihtiyacı tatmin edecek ürün veya hizmeti– yaratır. Günümüzde kullanılan (tüketilen) pek çok ürün ve hizmetin ortaya çıkışı incelendiğinde bunların pazarda var olmasının tümüyle girişimcinin bilimsel ve teknolojik zeminden yararlanma başarısı olduğu gözlenir. Bir problem yerine bir iş fikrinin öne çıktığı bu yaklaşıma ‘teknoloji itişi’ denir.
Girişimciliğin odak noktası olan iş fırsatı (ekonomik fırsat), –yukarıda özetlediğim gibi– ya girişimcinin ‘yarattığı’ bir iş fikri ya da ekosistemdeki (pazardaki) bir problemle ilgilidir. Problem çözme odaklı iş fırsatı, problemi açığa çıkarabilen tüm girişimci adayları için elde edilebilir bir durumdur. Önemli olan, gizli kalmış ihtiyaçların (gizil ihtiyaçların) açığa çıkarılmasıdır.
Problem odaklı iş fırsatının bir başka türü ‘açık fırsat’ olarak isimlendirilir –ki bu türden bir problem sosyal ölçüde farkındalık yaratmıştır ve çözümü karşılığında girişimciye ‘büyük ödülü’ kazandıracaktır. Örneğin yoğunlaşan kentlerde otopark sorunu hızla yükselen ve toplum tarafından yüksek oranda algılanmış bir sorundur. Otopark sorununun bilimsel ve teknolojik bir yolla çözülmesi inovatif girişimcinin yüksek getiri elde etmesini sağlar. Giderek ciddi sorun olmaya devam eden ve toplumun tüm kesimlerinin yeterince farkında olduğu enerji konusunda başka inovatif örnekler sayabiliriz: Temiz üretim, biyoyakıtlar, fotovoltaik hücreler, rüzgâr enerjisi ürünleri, elektrikli taşıtlar…
‘Açık fırsat’ olarak görülebilecek iş fırsatları, sosyal gözlemler dışında kamu birimlerinin veya sivil toplum kuruluşlarının geleceğin tasarlanmasına yönelik yok haritalarından da çıkarılabilir. Bu amaçla devletin, merkezi kurum ve kuruluşların, yerel yönetimlerin stratejik planlarının ve teknoloji yol haritalarının çok değerli kaynaklar olduğunu söyleyebiliriz. Bilim ve teknoloji tabanlı girişim açısından bakarak; teknoloji yol haritasının teknoloji alternatifleri tanımlamaya, seçmeye ve geliştirmeye yardımcı olan ihtiyaç güdümlü teknoloji planlama süreci olduğunu söyleyebiliriz. Bu sürece uyarlı ve uyumlu bir şekilde iş fırsatları yaratmak her zaman için mümkündür.
