Firmaya Yakından Bakmak – 2
Gürcan Banger
21’inci yüzyıl firmalar açısından pek çok yeniliğin gündeme geldiği bir dönem oldu. Öncelikle üretim teknolojilerindeki önemli gelişmeler her sektörde ürün imalatının ve hizmet üretiminin önündeki engelleri kaldırdı. Buna giderek küreselleşen kalite kural ve standartları da eklenince dünyanın farklı noktalarındaki işletmelerinde aynı tedarik zinciri içinde yer almaları imkânı doğdu. Bir firmanın kaliteli ürün ve hizmet üretmesi ve aranan süreçlere sahip olması pazarda yer almak için yalnız başına yeterli değil. Beceri, yetenek, ürün, hizmet ve süreçlerle ilgili enformasyonun pazara taşınması ve müşteri ile buluşabilmesi gerekiyor. Bilişim, iletişim, İnternet ve lojistik teknolojilerindeki gelişmeler de enformasyonun küresel pazara taşınmasını kolaylaştırdı. Bu gelişmelerin sonucunda yeni iş modelleri oluşmaya başladı. Artık eski modellerle ve iş yapma tarzları ile pazarda yaşamanın mümkün olmadığı bir durum oluştu.
Enformasyon esaslı teknolojilerdeki gelişmeler müşteri farkındalığı konusunda farklılaşmaya, müşterinin seçim ve zaman konusunda daha duyarlı gelmesine yol açtı. Yeni dönemde firmalar daha akıllı, daha hızlı ve daha çevik olmak zorundalar. Bu gerekleri geleneksel örgütsel yapılar ile gerçekleştirmek mümkün değil. Yüksek dinamizmi sağlamak için yetenekleri insanların istihdamı gündeme geldi. Son yıllarda insan kaynakları ve liderlik konularının yükselen önemi bu durumun bir doğrulamasıdır. Bir başka farklılaşan durum ise geleneksel departman modelinden proje ve takım esaslı çalışma tarzına geçiştir. Kalın çizgilerle yapılmış firma bölümlemeleri yerine işe ve projeye göre oluşturulmuş hızlı takımların çağın isterlerine daha hızlı cevap verebildiğini işletme deneyimlerinde açıklıkla izliyoruz.
Gelenekselden Çağdaşa Birkaç Adım
Yukarıda özetlediğim gelişmeler olurken pek çok firma eski tarzlarla var olmaya çalışıyor. Bunların Küresel Çağ’ın anlayışına bir anda terfi etmesini beklemek braz hayalcilik olabiliyor. Firmaları iyileştirme, geliştirme ve kurumsallaştırma çalışmalarında bunu sıklıkla gözlüyoruz. Ama adımlar halinde yapabileceğimiz işler de olabilir. Örneğin her firmanın kendine ve sektörüne özgü, iyi bilinen bir işletme politikası olmalıdır. Bu politikaya bağlı olarak alt düzeyde geliştirilmiş üretim, stok, pazarlama, satış ve sevkiyat vb. politikaları bulunur. Firma ana politikası başta olmak üzere her politika, içinde bulunulan şartlara göre değişim gösterebilir. Örneğin; bir işletmenin yüksek veya düşük enflasyon ortamlarında çalışma politikaları farklı olmak zorundadır. Çevre koşullarının değişimini dikkate almayan bir firma politikası, işletmenin ciddi ekonomik kayıplara uğramasına neden olacaktır.
Bilişim ve iletişimin bu denli geliştiği bir çağda manuel (elle yapılan) işlemlerin sayısı ve niteliği de firmanın başarısını çok yakından ilgilendirir. Bu savı; hem üretim ve satış, hem de kayıtlama açısından öne sürebiliriz. Elle yapılmasından kaynaklanan özel bir katma değere sahip işler dışında; firma işleyişinin, otomasyon unsurlarını içermesi bugünün kaçınılmaz gereklerindendir.
Firmalarımızda önemi yeterince anlaşılmayan konulardan iki tanesi planlama ve bütçelemedir. Her ikisinin eksikliği de, kendi ağırlıklarına uygun olarak verimsizliğe neden olur. İşlerin yoğunluğu veya başka nedenler, planlama ve bütçeleme yapmamamızın doğru gerekçeleri olamaz. Çünkü bu iki fonksiyon yerine getirilmediğinde, firmanın ‘şikâyetten’ fazlasını yitirdiğine hiç kuşku yoktur.
Zorlaşan çalışma koşullarında firmalar, hem müşterileri hem de ürünleri açısından kârlılıklarını izlemek zorundadırlar. Pek çok sanayi ve ticaret işletmesinde yöneticilerin ne maliyetlerini ne de gerçek kârlılıklarını bilme konusunda sıkıntılar yaşadığı fark edilmiş bir gerçektir. Bir firmanın sadece maliyetleri konusunda bilgilenmesi dahi, iş sahiplerini ve yöneticileri doğru işletme politikalarına yönlendirme konusunda değerli bir veridir.
Pek çok işletmede bilgi sistemi, sadece yasal gerekleri yerine getirmek için veya kayıt-kuyut işlerini kolaylaştırmak için kullanılır. Hâlbuki bir firmada bir bilgi sisteminin bulunması, iş sahiplerinin veya yöneticilerin bu bilgileri kullanarak bir analiz anlayışı oluşturmaları içindir. Bu analiz sonuçlarına bakılarak yeni firma davranışlarının üretilmesi beklenir. Ekonomik işletmelerin varlığının temel nedeni, katma değer elde etmektir. Ama pek çok firma, adeta bu temel misyonu unutmuş gibi, üretirken veya satarken kaybetme sendromu yaşamaktadırlar. İşleri düzeltmenin yolu, öncelikle işletme sorunlarının farkına varmaktır. Buna pazardaki gelişmeleri izleyerek ilgili olduğumuz firma ile kıyaslamalar yapmayı da eklemeliyiz.
