Takım Tabanlı İşletme Nasıldır? – 1
Gürcan Banger
Takımların varlığını ve takım çalışmasını yeni türden işletmeler kadar geleneksel olanlarda da görebiliriz. Ama yapılan çalışmalar takım tabanlı olarak örgütlenmiş işletmelerde takım çalışmasının daha özenli ve kapsamlı olduğunu gösteriyor. Bu nitelemeyi sergilemek için takım tabanlı yapılanma modelini tercih eden ve iş modelini buna göre kuran işletmelerin bazı ortak özelliklerini incelemekte yarar var.
Geleneksele karşı takım taban işletmeler paylaşılmış amaç ve hedeflerin geliştirilmesinde ve tutundurulmasında daha başarılı olurlar. Çalışanların tümünün (kurumsal mahremiyete de dikkat ederek) fikir, görüş ve enformasyon paylaşımını teşvik ederken kararlar üzerinde etkilerini de artırırlar. Mükemmeliyet ve yapıcı tartışma için uygun zemin oluştururlar. Yaratıcılığı ve inovasyonu desteklemek üzere uygun kültürün gelişimine katkı ve destek yaparlar.
Bu noktada geleneksel ile takım tabanlı işletme arasında kısa bir karşılaştırma yararlı olur. Geleneksel işletme kişiler ve kişisel komuta yapıları üzerinden işlerken takım tabanlı işletmelerde toplu işbirliği yapıları (kolektif yapılar) öne çıkar. Dikey hiyerarşi ile örgütlenmiş geleneksel işletme yöneticinin denetimlerine ihtiyaç duyarken yatay bütünleşmeye sahip takım tabanlı işletme takımların (kendi kendilerini izleyip denetledikleri) öz denetimli çalışma tarzına sahiptir. Geleneksel modelde yöneticiler yönetir; buna karşılık takım tabanlı yapıda takımlar öz yönetim tarzını kullanırlar. Geleneksel işletmenin öne çıkan özellikleri kararlılık (istikrar) ve tek düzeliktir; takım tabanlı işletme ise çağın gerektirdiği değişim, esneklik, çeviklik ve hız şartlarını yerine getirmeyi hedefler. Bu nedenle geleneksel işletme için mevcut yapılanması yegâne iyi ve kalıcı tercih olarak görülürken takım tabanlı işletme anlayışı çalışma tarzının zamana ve işletmeye özgü olduğunu ve ihtiyaca göre farklılaşabileceğini kabul eder.
Özellikleri Değerlendirme
Takım tabanlı yapılanma ve çalışma modelini tercih eden işletmelerde çalışanlar –büyük oranda– kurumsal amaçları bilir, paylaşır ve bunlarla yükümlenirler. Üst yönetim işletmenin amaç ve hedeflerini çalışanlara ve takımlara iletmek için zaman ve kaynak ayırır. Aynı zamanda kurumsal amaç ve hedeflerin geliştirilmesine katkı yapmaları için çalışanları teşvik eder. Bu bağlamda çalışanlar süreç ve faaliyetlerde katılımcı olurlar. Bir sistem ve kültür olarak işletme sadece çalışanların fikir, görüş ve enformasyon iletişimi için teşviki ile yetinmez, bununla ilgili kurumsal yapı ve işleyişlerin kurulmasını sağlar. Takım tabanlı işletmede tartışma, kurumsal gelişmenin önemli ve olumlu araçlarından birisi olarak kabul edilir; tartışma süreçlerinin iyileşmeye doğru ilerlemesi için çaba gösterilir.
Takım tabanlı işletmenin en önemli fonksiyonlarından birisi liderlik olgusudur. Bu türden bir işletmede liderlik –yeniden yapılanma liderliği, takımlar arası ilişki ve koordinasyon liderliği ve takım liderliği olmak üzere– üç ayrı boyut ortaya koyar. Liderler kurum içinde iyileştirici ve yapıcı tartışmayı geliştirmekle yükümlüdür. Takım liderleri grup içinde gerçekleşen tartışmayı dikkatle takip eder, fikirlerin zenginleşmesi için kolaylaştırıcılık yapar ve –küçük veya azınlıkta da olsa– farklı görüşler arasındaki durumu yaratıcılık ve yenilikçilik bakış açısıyla değerlendirir.
Takım tabanlı işletmenin vazgeçilmez özelliklerinden birisi yaratıcılık ve yenilikçilik (inovasyon) kültürünün varlığı ve geliştirilmesidir. Takımlar yaratıcı fikirler için sera fonksiyonunu yerine getirirler. Ürün, hizmet ve süreç iyileştirme ve geliştirmede takımların bu özelliği yüksek değerdedir. Eğer takımlarda bu özelliğin varlığı ve sürdürülebilirliği sağlanamazsa takım tabanlı çalışma amacından önemli ölçüde uzaklaşmış olur.
