Takım Tabanlı İşletme Nasıldır? – 2
Gürcan Banger
Takım tabanlı işletme modelinin ana fikri, çalışanların tek tek iş yaptıkları tarza oranla takımlar halinde iş görmelerinin işletmenin amaç ve hedeflerine daha kolay ulaşmasını sağlayacağıdır. Etkili ve verimli çalışan takımlar amacı, işi ve sorumluluğu paylaşırlar. Geleneksel işletme modeli çeşitli statü seviyelerinde kişi bazlı komut yapıları ile oluşur. Bu hiyerarşik yapıda üst düzeyli denetçiler, yöneticiler, kıdemli amirler, yönetici yardımcıları gibi kişiler statülerine göre seviyelendirilir. Takım tabanlı işletme ise daha kolektif yapıdadır. Güneş ve gezegenlerden oluşan sistemi hatırlarsanız, takım tabanlı işletme bu yapıya benzer. Takımlar üst yönetim takımının veya diğer kıdemli takımların yörüngesinde hareket ederler. Takımların her birinin çekim gücü diğerlerinin performansını etkiler. Bu sistem modeli geleneksel işletmenin hiyerarşik ve katı yapılanmasına göre daha esnek, akıcı, çevik ve hızlı hareketlidir. Bu nedenle takım tabanlı işletmenin organizasyon şemasını çizdiğimizde alışılagelmiş, hiyerarşik, kat kat bir şema yerine bir güneş sistemi haritası benzeri daha farklı bir şema ile karşılaşırız.
Geleneksel işletmede yöneticilik pozisyonunun görevlerinden birisi çalışanların performansını izlemektir. Diğer yandan takım tabanlı modelde ise takım bir bütün olarak üyelerin (katılımcıların) performansını izler. Takımın değerlendirilmesi (örneğin ödüllendirilme puanlaması) kendilerine ürün, hizmet veya süreç sağladığı kişi, kurum veya takımlar tarafından yapılır.
Geleneksel ile takım tabanlı model arasındaki bir diğer farklılık yetke, kaynak ve karar verme gücü bağlamında oluşur. Şöyle ki, geleneksel örgütlenmede herhangi bir pozisyon gücünü bulunduğu hiyerarşik seviyeden alır. Hiyerarşik şemada ne kadar yukarıda yer alırsanız o denli güçlü ve yetkeli olursunuz. Takım tabanlı yaklaşımda odaklanılan konu, takımlar arası bütünleşme ile örgütsel yapıdaki düzey sayısının azaltılmasıdır. Böylece takımlar arasındaki düzey (hiyerarşik) mesafe azaltılmış olur. Geleneksel modelde yönetsel odaklanma komut hiyerarşisi içinde gücü ve denetimi elde etmek ve sürdürmektir. Takım tabanlı işletme yaklaşımında ise takımlar vesilesiyle paylaşılmış amaçlar, ortak kavrayışlar ve işbirliğine yönelik bütünleşme öne çıkar. (Bu arada önerilen yatay örgütlenme modeline rağmen komut hiyerarşisinin krizler gibi kritik dönemlerde tercih edilmesi gerekebilecek yaklaşım olduğunu da söylemeliyiz.)
Geleneksel işletme sistemi her şeyi olduğu gibi, kararlı dengede tutmaya çalışır. Kural, düzenlemeler, formellikler ve bürokrasi tercihleri kalıcı ve istikrarlı denetimi sağlamak üzere gerçekleştirilir. Takım tabanlı işletme modelinin ana fikri çağın gerektirdiği esneklik, akıcılık, çeviklik ve hızdan kaynaklanır. Bu nedenle bu modelde inovasyon, değişim ve değişim önemli kriterlerdir. İşletme hızlı değişen ekosisteme ve pazara olabildiğince hızlı tepki vermek ister. Bunun yolu da ürünler, hizmet ve süreçlerde yenilikçi olabilmektir.
Geleneksel işletmede yönetim ve çalışma modelinin yıllar boyu yavaşça evrimleşerek tek ve eşsiz, ama en iyi şekle dönüştüğü algısı belli belirsiz ve zımni biçimde var olur. Bu modelin tüm dünyada geçerli ve değişmez olduğu kabul edilir. Takım çalışmasına önayak olan yaklaşım ise işletme yapı, model, strateji ve politikalarının ekosistem şartlarına ve zamanın ruhuna göre değiştiğini benimser. Günümüzün uygun kurumsal örgütlenme tarzının (mümkün olabilen şartlarda) takım temelli yapılanma olduğunu öngörür.
Küresel Çağ’ın en önemli özelliklerinden birisi hızlı enformasyon üretimi nedeniyle öğretimin yaşam boyu hale gelmesidir. Bu gerçek, işletmelerin daha fazla becerili, yetenekli ve yetkinliklere sahip çalışanlara ihtiyacı olduğu anlamına gelir. Diğer yandan takım tabanlı işletme modelinde çalışanın nitelikleri ‘kendi başına’ değil, bir takım çalışması içinde yer aldığında daha değerli bir hal alır. Dolayısıyla bir yandan kişinin yükselmesi gereken niteliklerini dikkate alırken bunu aynı zamanda işbirliği gerçeği ile hamur etmek zorundayız. Takım tabanlı çalışma bu ihtiyacı gerçekleştirmek üzere kurgulanmış bir kurumsal modeldir.
