Endüstri 4.0 – iki
Gürcan Banger
Endüstri 4.0; Dördüncü Sınai Devrimin sanayi sektörlerine ulaşmış olmasının ifadesidir. Bu yeni devrim kendini sayısallaşmadaki artış ve çeşitlenme ile ürünler, değer zincirleri ve iş modelleri arasındaki (bilişim, iletişim ve İnternetin imkân sağladığı) ilişkilenme şeklinde ortaya koyuyor. Her yüksek ivmeli değişimde olduğu gibi bu sürecin değerlendirilmesinde de farklı yorumlar yapılıyor. Bunlar arasında ilk sıradaki argüman olarak yeni ekonomik, teknolojik ve sınai konjonktüre uyumlu hale gelmek için işletmelerin yeni yatırım ihtiyacı dikkat çekiyor. Yenilenmenin tüm sektörler ve işletmeler arasında eşzamanlı olmayacağı, bunun uyumluluk problemleri yaratabileceği bir başka tartışma unsuru oluyor. Bu iki tartışmaya yeni şartlara uygun nitelikli insan kaynağı ihtiyacı, eğitimin buna göre yeniden düzenlenip örgütlenmesi gereği gibi başka konular da ekleyebiliriz. Bu tartışma yumağından sağlıklı bir çözümle çıkabilmek için gerek Dördüncü Sınai Devrimin gerekse Endüstri 4.0’ın nedenleri, öncülleri ve kendini sergileme biçimlerini incelememiz uygun olur. Hiç kuşkusuz incelemenin hemen her noktasında karşımıza bilişim, iletişim ve İnternet çıkacaktır.
Nedenler, Öncüller, Biçimler
İnternet temelli endüstri çözümlerinin ilerleyişini sağlayan ana güdülerden birisi yatay ve düşey eksenlerde değer zincirlerinin bütünleşmesi ve daha iyi yönetilmesi için imkânlar sağlıyor olmasıdır. Küresel araştırmalar mevcut işletmelerin önümüzdeki beş yıl içinde yaklaşık yüzde 20 dolayında verimlilik artışı beklediklerini gösteriyor. Diğer yandan benzer araştırmalar aynı işletme topluluğunun ancak beşte birinin değer zincirlerini oluşturan süreçleri sayısallaştırdığını ortaya koyuyor. Buna göre önümüzdeki beş yıl içinde işletmelerin yüzde 85’inin Endüstri 4.0’ın gerektirdiği altyapıyı oluşturmak üzere yola çıkacaklarını ve yatırım yapacaklarını gösteriyor.
Değişimin diğer güdüleyicisi, Nesnelerin İnterneti olgusuna bağlı olarak ürünlerin ve hizmetlerin sayısallaşması ve bağlantılı hale gelmesi olacaktır. Bu duruma uygun olarak davranan işletmeler rekabetçilik açısından avantajlı hale gelecek ve kârlılıklarını yılda birkaç puan daha artırma imkânı elde edecekler.
Endüstri 4.0’ın gündemde olacağı dönemde (ve muhtemelen sonrasında) iş ve işletme kültürünün en önemli unsurları arasında İnternet yer alacak. Yeni iş modelleri çok yüksek oranda İnterneti içerecek biçimde kurulacak. Bu bağlamda yeni ortaya çıkan, çoğunlukla yıkıcı olarak tanımlanan inovatif özelliklere sahip, sayısal iş modelleri müşterilerin kişiselleştirilmiş taleplerini karşılama özelliği ile yeni düzene geçiş konusunda bir başka güdü olacak. Bu iş modelleri değer zinciri boyunca yatay işbirliğini öne çıkaran özellikleri ile dikkat çekecek. Gelişen sensor (veri toplama) teknolojileri sayesinde verilerden daha etkin kullanma mümkün olacak ve müşteri isteklerinin tatmini daha yüksek düzeyde gerçekleşecek.
Endüstri 4.0’ın yayılma süreci kurumsal yönetim açısından endüstriyel İnternet kullanımını daha değerli hale getiriyor; bu da İnternet temelli yatırımlara ağırlık kazandırıyor. Hiç kuşkusuz; Endüstri 4.0’ın gerektirdiği değişim sadece bilişim ve iletişim yatırımı yapmaktan ibaret değil ve değişim süreci asla küçümsenmemeli. Bilgiyi çok daha değerli konuma yükselten bu süreç örneğin veri korumasını çok daha önemli hale getiriyor. Gene bu çerçevede Endüstri 4.0 kapsamındaki bilişim, iletişim, tasarım, üretim ve yönetim sayısal sistemlerini kullanacak nitelikli insan kaynağı ihtiyacı aşılması gereken engellerden birisi olarak belirginleşiyor.
Geçmişte sıklıkla yapılan bir hataya tekrar düşmemek gerekiyor. Yeni bir teknolojik ve sınai devrim çağını yaşıyoruz. Bu çağ işletmelere yepyeni, albenili fırsatlar sunuyor. Fakat problem, Endüstri 4.0’ın öngördüğü altyapıyı oluşturmaktan ibaret değil. Endüstri 4.0, dünyada oluşan yeni rekabet şartları ile ilgili bir uyumluluk yapısına işaret ediyor; bunu kavramsallaştırıyor. İş – işletme dünyasında kalıcı ve sürdürülebilir olma mücadelesi bu şartlar altında var olmaya devam edecek. Ama değişimi başaramayan da hızlı kaybedenler arasında olacak.
