Barbaro Seyahatnamesi

Yazdır

Barbaro Seyahatnamesi - Josephat Barbaro (1413 - 1494)

Barbaro Seyahatnamesi

Gürcan Banger

Facebook’ta paylaş
Twitter’da paylaş
Duygu Güncesi
Facebook’ta izle
Twitter’da izle
Sık Kullanılanlara Ekle

Bugün; 1413’te Venedik’te doğup 1494’te aynı şehirde ölen tacir ve gezgin Josaphat (Giosafat) Barbaro’nun seyahatnamesinden söz edeceğim. (Seyyahın soyadı Barbarigo ve Barberigo olarak da yazılmaktadır. “–igo” Venedik’te çok kullanılan bir takıdır.) 1436 ile 1451 yılları arasında Volga’dan Gürcistan’a kadar Güney Rusya’yı dolaşan Barbaro, 1473 -1477 arası dönemde ülkesinin İran Büyükelçisi olarak görev yapmıştır. Memleketine geri döndükten sonra ilginç anı ve gözlemlerinin yer aldığı seyahatnamesini kaleme almıştır.

Seyahatnamenin elimdeki baskısı, Tufan Gündüz’ün Farsça’dan Türkçe’leştirmesi ile “Anadolu’ya ve İran’a Seyahat” ismiyle 2005 yılında Yeditepe Yayınevi tarafından yayınlanmış. Bu kitap, hicri 1349 yılında Tahran’da Menuçehr Emirî’nin “Sefernâme-ye Veniziyan der İran (Şeş Sefername)” isimli çevirisinden Türkçe’ye aktarılmış. Çevirmenin, kitapta verilen özgeçmişini okuduğumda; tarih konusunda akademik kariyer sahibi olması ve Farsça’nın vatanı olan İran’da bilimsel çalışmalar yapması (ayrıca İngilizce metin ile karşılaştırmalar yapması) nedeni ile çevirisinin güvenilir olduğunu düşünüyorum. Çevirmenin Önsöz’de belirttiğine göre; seyahatname, ilk kez 1543’te İtalya’da yayınlanmıştır. 1873’te İngilizce’ye, 1972 yılında ise Farsça’ya çevrilerek basılmıştır.

Barbaro’nun Anadolu-İran seyahatini yaptığı sıralarda, Fatih Sultan Mehmet’in yönetimindeki Osmanlılar; Doğu’da Akkoyunlular, batıda ise Venedikliler ile savaşmaktaydılar. Bu yıllarda İran’a ulaşmak için iki yol kullanılmaktaydı. Birincisi; Karamanoğlu, Ramazanoğlu ve Dulkadiroğlu toprakları aracılığı ile güneyden erişme yolu idi.. İkinci yol olarak; Karadeniz’in kuzeyindeki yolu izleyerek İran’a ulaşmak mümkündü.

Osmanlı-Venedik savaşlarının sürdüğü yıllarda Barbaro, elçi olarak Venedikliler tarafından Akkoyunlu topraklarına gönderildi. Barbaro’nun görevleri arasında Venedik’in hediyesi olan silahları Akkoyunluların başında bulunan Uzun Hasan’a ulaştırmak vardı. Bu bağlamda Osmanlılar ile Akkoyunlular arasındaki gerginliğin yükseltilmesi de görevleri arasında bulunuyordu.

Barbaro Seyahatnamesi

O sıralarda Osmanlılar, Karamanoğlu topraklarını ele geçirdiklerinden silahları Uzun Hasan’a teslim etmesi mümkün olmadı. Kendisi Adana yoluyla Akkoyunlu ülkesine ulaştı. Bu sırada başından geçenleri, kitabın girişinden bir alıntı ile aktarayım: “Barbaro, Uzun Hasan Bey’in huzuruna vardığında sefil bir görünümde idi. Yolda başına gelenleri izah etmesine vesile olarak kullanmak ve nihayet Sultan’ın hediyelerine nail olmak amacı ile kasden böyle giyinmişti. Nitekim bu arzusuna da nail olmuş ve Uzun Hasan Bey elçiye hediyeler vermiştir.”

Uzun Hasan’ın bir süre yanında kalan Barbaro, daha sonra Doğu Anadolu’yu, İran’ı ve Kafkasları gezmiştir. Buralardaki anılarını, daha önce Tatarlar arasında geçirdiği seyahat dönemi ile birlikte kaleme almıştır. Akkoyunlu ülkesi ve Tatar diyarları hakkında değerli bilgiler vermektedir. Verdiği bilgileri, aynı yöreleri gezmiş olan başka seyyahların anılarından doğrulamak mümkündür. Timur döneminde aynı bölgeleri ziyaret etmiş olan İspanyol seyyah Ruy Gonzalez de Clavijo’nun anıları ve Barbaro’dan çok sonra geziler yapmış olan (“Küçük Asya” isimli eseriyle tanıdığımız) Charles Texier’in yazdıkları, Barbaro’yu doğrulama için yeterli kanıt sağlamaktadır.

Barbaro, bir hıristiyandır. Hâlâ Haçlı Seferleri’ni gerçekleştiren zihniyetin yoğun etkileri altındadır. Bu fikrî yapısı, ister istemez seyahatnamesine yansımaktadır. Ama okunduğunda görülecektir ki; kendince Avrupa’nın ilerisinde bulduğu bazı Osmanlı / Türk özelliklerini de övmeden geçememektedir.

15’inci yüzyılın ortalarından bu yana, Avrupalıların Doğu’ya, Anadolu’ya ve İran’a bakışlarında ne değişip değişmediğini kavramak için güzel bir fırsat oluşturuyor Barbaro seyahatnamesi. 132 sayfalık bu kitabı, meraklısına öneririm.